"Ukrayna NATO-ya dronlarla necə mübarizə aparmağı öyrədir" - "Atlantic Council"

"Ukraynanın döyüş təcrübəsi Avropanın hava məkanını qorumaqda mühüm rol oynayır..."

Ukraynanın dronlarla aparılan əməliyyat və hücum-təhlükəsizlik təcrübəsi artıq NATO üçün əvəzedilməz dərslər verir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Atlantic Council" analitik mərkəz bəyan edib.

Ukrayna NATO-nun ən yaxşı müəllimi oldu

Analitiklər qeyd edir ki, ukraynalı təlimatçıların təcrübəsi üzrə Polşa, Danimarka və digər müttəfiqlər birgə təlimlərə başlayıb, Qərb ölkələri Kiyevdən dronlara qarşı taktika və əməliyyat sirləri götürür. Bu təcrübə Avropada yeni kollektiv müdafiə üsullarının formalaşmasına birbaşa təsir edir.

Avropada dron təhdidləri reallığa çevrilib

Son aylarda naməlum dronların hava məkanına müdaxilələri - hava limanlarında məcburi dayanma hallarından tutmuş hərbi təlim zonalarına çoxsaylı uçuşlara qədər Avropada təhlükəsizlik məsələlərini gündəmə gətirib. NATO da bu hallar barədə açıqlamalar verib və müttəfiqlər arasında hava məkanının qorunmasına dair müzakirələr intensivləşib. 

İsveçin "Kreuger 100" ələkeçirici raketi

Avropanın dronlara cavabı yalnız ənənəvi HHM sistemləri deyil. İsveçin "Nordic Air Defence" startapı tərəfindən hazırlanmış "Kreuger 100" kimi kinetik interceptorlar partlayıcı başlıqsız, yüksək sürətli ələkeçirici dronlar dronu açıq şəkildə vurmaqla endirir. Bu tip həllərin üstünlüyü təhlükəsiz istifadə və nisbətən aşağı qiymətdir. 

"Kreuger"in bir ədədinin təxmin edilən qiyməti təxminən 5 min dollar səviyyəsində göstərilir  bu, ənənəvi aviasiya resursları, o cümlədən F-35/F-15 sinifli qırıcılara nisbətən yüzlərlə və ya minlərlə dəfə daha ucuz alternativ yaradır. "Nordic Air Defence" və medianın yazdıqlarına görə, bu texnologiyalar hava limanları və şəhər infrastrukturu üçün daha təhlükəsiz müdafiə seçimi təqdim edir. 

"Dron divarı" ideyası və məhdudiyyətlər

Bəzi ölkələr uzun şaquli radar və HHM zolaqlarından ibarət, yəni "dron divarı"ndan danışır. Bununla belə ekspertlər xəbərdarlıq edir ki, belə infrastruktur olduqca bahalıdır və yalnız müəyyən ssenarilərdə - yerdən uçuşların qarşısını almaq üçün effektiv olur, məsələ həm də siyasi ixtilaf və texniki inteqrasiya tələb edir. Eyni zamanda ölkələr milli səviyyədə ucuz, çevik həllərə - ələkeçirici raketlər, RF-gücləndiricilər/radioelektron müdaxilə vasitələri, portativ güləş toplusuna üstünlük verirl.

Dronlar tankları zəiflədib, amma NATO tanklardan vaz keçmir

Ukrayna səhnəsində ucuz FPV-dronların zərbələri tank və zirehli texnikanı tez-tez sıradan çıxarır. Buna baxmayaraq NATO müttəfiqləri böyük həcmdə ağır zirehli texnika almağa və modernləşdirməyə davam edir. İsveç, Çexiya, Niderland, Xorvatiya, Polşa və digər ölkələrin son sifarişləri, eləcə də Almaniyanın "Leopard 2A8" proqramları göstərir ki, Alyans tanklara hələ də strateji rol verir.

Lakin bu tanklar dronlara qarşı aktiv qoruma sistemləri, RER (radioelektron rəddetmə) və yeni sensor paketləri ilə təchiz olunur. Ekspertlərin qənaəti belədir: tanklar fərqli müharibə şəraitində hələ də zəruridir - onlar ərazi tutmaq, şok effekti göstərmək və taktiki manevr təmin etmək qabiliyyətini saxlayır, lakin onların istifadəsi dron-təhlükəsinə görə fundamental şəkildə dəyişməlidir. 

Adaptasiya yolu: inteqrasiya olunmuş yanaşma

Nəticə iki məqamda toplanır: birincisi, Ukraynanın dron təcrübəsi NATO üçün canlı laboratoriyadır - taktika, taktiki təlimlər və texnologiya transferi Avropanın müdafiə qabiliyyətini sürətləndirməlidir; ikincisi, ənənəvi silah sistemləri tamamilə ləğv olunmur, əksinə, onlar dron təhlükəsinə qarşı yeni qoruyucu qatlarla yenidən dizayn edilir. Avropa üçün prioritet  ucuz, sürətli və miqyaslana bilən həllərin (ələkeçirici raketlər, RF-gücləndiricilər, kəşfiyyat-şəbəkəsi) və ağır sistemlərin (tanklar, aviasiya, HHM) məntiqi inteqrasiyası olacaq. 

Praktikada nə dəyişir?

- Hərbi təlimlərdə ukraynalı instrukturların iştirakı və birbaşa təcrübə ötürülməsi genişlənir. 

- Hava məkanı monitorinqi, regional HHM koordinasiyası və sürətli cavab qrupları prioritetə çevrilir. 

- Sərhəd və kritik infrastruktur üçün həm ucuz kinetik perexvatçılar, həm də RER və radar qatları planlaşdırılır. 

Ukrayna dron müharibəsinin cəbhəsindən çıxan dərslərlə NATO və Avropaya "hansı tip müharibəyə hazırlaşmalı" sualına konkret cavab verir: müdafiə yalnız böyük sistemlərə güvənməməlidir və ucuz, çevik texnologiyalarla dəstəklənməlidir. Eyni zamanda liderlər anlayır ki, gələcək toqquşmalar müxtəlif sxemlərdə baş verə bilər və buna görə də həm dronlara qarşı yenilikçi həllər, həm də ənənəvi qüvvələrin modernizasiyası paralel aparılmalıdır.