“Mitinq iştirakçıları qışqırırdı ki, Prezident istefa verməsə, içəridəkilərə də divan tutacaqlar...”

 

Düz bir qərinə - 33 il öncə bu günlərdə  Xocalı kimi dəhşətli soyqırımından sonra Azərbaycanı ağuşuna almış siyasi və hərbi meydandakı xaotik proseslər fonunda Azərbaycanın ilk prezidenti Ayaz Mütəllibov istefa verməyə məcbur oldu. Bu günədək həmin hadisə müxtəlif rakurs və siyasi mövqelərdən qiymətləndirilsə də, hələ də qaranlıq qalan məqamlar xeylidir.  

 

O günlər bilavasitə parlamentimizdə baş verənlərin şahidi və deputat kimi bilavasitə iştirakçısı olmuş tanınmış ictimai-siyasi xadim mərhum Maksim Musayev özünün “Milli Şura (10.1991- 05.1992) parlamenti” adlı xronoloji kitabında Ali Sovetin 1992-ci il 5-6 mart tarixli fövqəladə sessiyasının ən vacib və diqqətəlayiq məqamlarını özünəməxsus şəkildə qələmə alıb. 

Aktuallığını nəzərə alaraq kitabın həmin epizodlarını bir daha Moderator.az oxucularının müzakirəsinə buraxırıq:

 

 

(Əvvəli burada:)

 

 

Prezidentin çıxışından sonra danışan İsa Qəmbərov iqtisadi islahatların ləngidilməsində, lazım olan vacib qanun və qərarların qəbulunun gecikdirilməsində, müdafiə işlərinin yarıtmaz təşkilində, torpaqların əldən getməsində, əhalinin qırılmasında  iqtidarı günahlandırdı. O, Prezidentin vədlər verib yerinə yetirmədiyini, yalnız MDB-yə daxil olmaq arzusunda olduğunu, Moskvadan asılı olduğu üçün müstəqil siyasət yeridə bilmədiyini pislədi və Etibar Məmmədovun Prezidentə etimadsızlıq göstərib hakimiyyətdən getməsi təklifinə tərəfdar olduğunu bildirdi.

 

Deputat Tofiq Qasımov Prezidentin rus imperiyasına xidmət etməsini ciddi tənqid etdi və onun istefa verməsini təxirəsalınmaz və vacib saydı. 

 

 

Artıq gecədən xeyli keçmişdi, deputatlar və aparat işçiləri yorulub əldən düşmüşdü, iclas zalında adamların sayı azalmışdı. Odur ki, iclasın davamını sabahkı günə keçirməli oldular. Deputatların xeyli hissəsi gecəni iclas zalında və yaxud deputat otaqlarında keçirməli oldu. AXC-nin parlamentdəki təşkilat qrupu deputatları Ali Sovetin binasından çıxmağa qoymurdu.  Binanın hər bir qapısının ağzında onlarla adam toplaşaraq binaya daxil olan və oradan çıxanları ciddi surətdə “öz qaydalarına” uyğun cəzalandırırdılar. “İcazəsiz” çıxan deputatlara qarşı zor işlədilir, təhqir və söyüşlər edilirdi. Axıra yaxın mitinq iştirakçıları binanı tam mühasirəyə almaqla pəncərələrdən qışqırırdılar ki, Prezident istefa verməzsə, içəridəkilərə də divan tutacaqlar. Belə bir şərait yaranmasına baxmayaraq hər hansı  bir qərara gəlinməli və sessiyada başlanan məsələnin bir nəticəsi olmalı idi...

 

İclas artıq mart ayının 6-da davam etdirildi. Gecə boyu AXC ilə iqtidar arasında heç bir kompromis variant tapılmadı. Çıxış edən deputatlar müxtəlif barışdırıcı təkliflər versələr də, onlara qulaq asan olmadı. Təkrar tribunaya qalxan A.Mütəllibov dedi:

 

“... Bu, dövlət çevrilişi deyil məgər? Camaatı oraya yığmısınız, prezidentin istefasını tələb edirsiniz, mən də xalq tərəfindən seçilmiş prezidentəm. Bax, bütün gecə bu camaatı saxlamısıınız burada. Ehtiyat edib göstəriş vermirəm, axı belə olmaz. Bu, çevrilişdir... 

 

 

3 ay möhlət lazımdır. Bu müddətdə Qarabağ böhranından da çıxacağıq, kadrları da... “Mayak” radiosu Azərbaycanda dövlət çevrilişi olduğunu elan edib, belə biabırçılıq kimə lazımdır? “İstefa” qışqıranlar 7 milyonluq xalq deyil axı? Belə zorakılığa yol vermək olmaz. Bu, üsyandır, çevrilişdir, “QKÇP”dir... Prezidentə təsirlə istefasını tələb etmək o deməkdir ki, sabah digər prezidentlər olanda da çevrilişlər ediləcək. Belə olmaz axı... Parlamenti saxlamışıq, burada, biz burada gecələmişik... İndi bir qrup adam gəlsin,  dava düşsün? Mən toqquşmanın tərəfdarı deyiləm... Ancaq mənim səlahiyyətim çatır... İstəməzdim ki, siz məni buna məcbur edəsiniz... Mən qoşunları buraya yığmaq istəmirəm, ancaq məcbur etməyin...”

 

Prezidentin ardınca çıxış edən Tofiq Qasımov Prezident istefasını elan etməsə, zalı tərk edəcəkləri barədə ultimatum verdi. Bu vaxt Ali Sovein sədri Yaqub Məmmədov  istefa verdiyini və öz səlahiyyətini dayandırdığını elan edərək sədr kürsüsünü tərk etdi. Artıq respublikada tam hakimiyyətsizlik və özbaşınalıq yarandı. Tribunaya çıxan Adil Hacıyev 12 saat bundan qabaq sədr seçilən Y.Məmmədovun bu hərəkətini tənqid etdi. Qarabağ məsələsinin müzakirəsi adı altıında Prezidentin istefasını tələb etməyi pislədi...

 

 

(Davamı var)

 

Təqdim etdi: Sultan Laçın