“Bir dövlət başçısının başqa dövlət başçısının ayağına getməsi birincinin ikincidən nə qədər asılı olduğunun göstəricisidir. Vladimir Putinin yüksək dövlət səviyyəsində Azərbaycana gəlişinə bu prizmadan yanaşmalıyıq. Bunun səbəbini anlamaq üçün ilk növbədə bu gəlişin arxasında hansı iqtisadi və siyasi maraqların durduğunu təhlil edəndən sonra, Rusiyanın hansı siyasi məqsəd  güddüyünü müəyyən edə bilərik”. 

 

Bu fikirləri Moderator.az-a açıqlaamasında siyasi analitik Tahir Cəfərli  “Putinin Azərbaycana budəfəki səfəri Kreml üçün niyə vacibdir?” sualını cavablandırarkən söyləyib. 

 

“Putinin  Azərbaycana səfərinin iqtisadi və siyasi məqsədi ilk növbədə Şimal-Cənub dəhlizinin fasiləsiz işləməsi ilə bağlıdır. Ukraynada gedən müharibə tranzit yollarını bağladığından, Azərbaycan Respublikasındakı tranzit yollardan keçəcək yüklərin sayı birə-beş artmaqdadır və artmaqda da davam edəcək. Nəzərə alsaq ki, bu yollarla Çin, Qazaxıstan, Orta Asiya və s. dövlətlərin də tranzit yükləri keçəcək, Azərbaycan Rusiya üçün bir nömrəli strateji partnyora çevrilir. Buna Rusiyanın Azərbaycanla bağladığı strateji əməkdaşlıq haqda saziş də imkan yaradır”, -deyə davamında siyasi şərhçi bildirib.

 

“Bu səfər regiondakı proseslərə necə təsir edə bilər: Ermənistanla yeni müharibə təhlükəsi güclənir, yoxsa?” sualını isə analitik belə cavablandırıb:

 

“Bu gəliş adi gəlişlərdən deyil.  Azərbaycana qarşı  Ermənistan  təxribatlara əl atır və müharibə təhlükəsi yaratmaqla NATO qoşunlarının Cənubi Qafqaza  girməsi üçün real şərait formalaşdırır. 

 

Ermənistanın anti-Rusiya siyasəti bu ölkənin 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli razılaşmaya əməl etməməsində də özünü göstərir. Ermənistan tərəfinin məqsədi Rusiyanı bu prosesdən kənarda qoymaqdır. 

 

Ermənistan sülh sazişini ABŞ-nin qarantı altında bağlamaq istəyir. Bu isə Rusiyanın Cənubi  Qafqazda sülhün təminatçısı rolunu heçə endirir və dərinə getsək, bütün tranzit yolları üçün təhlükə yaradır. 

 

Xatırladım ki, Zəngəzur  dəhlizinin açılması məsələsi Ermənistanın bağlamaq istədiyi sülh sazişindən çıxarılıb.

Ermənistan faktiki olaraq 10 noyabr 2020-ci il razılaşmasından uzaqlaşıb. Bu da, əlbəttə ki, təkcə Azərbaycana deyil, ilk növbədə Rusiyaya və Türkiyəyə qarşı ən böyük təxribatdır.

 

Zəngəzur dəhlizinin Rusiya üçün dünyaya , ilk növbədə, Türkiyəyə iqtisadi pəncərə olduğunu nəzərə alsaq, görərik ki, Ermənistanın Qərbin təklifi ilə bağlamaq istədiyi Sülh  sazişi təkcə Rusiyanın deyil, eynən qardaş Türkiyənin iqtisadiyyatı üçün də ciddi zərbədir... 

 

Zəngəzur  dəhlizinin işləməsi Rusiyadan gələn  tranzit yüklərinin Türkiyədən paylaşması deməkdir, yəni, belə olduqda ən çox fayda götürən ölkə də elə Türkiyə olacaq. Zəngəzur  dəhlizinin işləməsinə mane olan ölkələrdən birinin də İran olduğunu nəzərə alsaq, görərik ki, İran bunu etməklə, Şimal –Cənub dəhlizi vasitəsi ilə bütün yüklərin  oradan keçməsini və regionda ona rəqib olan Türkiyənin iqtisadi cəhətdən  güclənməsinin qarşısını almaq istəyir. Bu siyasətin İranın özü üçün nə qədər təhlükəli olduğunu İran rəhbərliyinə başa salmaq  üçün Şoyqu ora göndərilmişdi ki, onlara anlatsın ki, Ermənistan tərəfi Zəngəzuru açmasa, bu ərazi Qərb üçün İrana qarşı hərbi plasdarma çevrilə bilər...

 

Şoyqunun Tehrandan birbaşa  Azərbaycana gəlməsi də bununla bağlı idi. Şoyqu, deyəsən, İran rəhbərliyi ilə Zəngəzur məsələsini razılaşdırıb, Bakıya gəlmişdi... 

 

Rusiya  prezidenti Putinin Azərbaycana gəlişinin arxasında yuxarıda göstərdiyimiz iqtisadi və siyasi maraqlar durur. Ən böyük maraq  Zəngəzur dəhlizinin işləməsidir. Çünki bundan Rusiya iqtisadiyyatın inkişafı və Türkiyə,  Rusiya və İran üçlüyünün - güc birliyinin yaranması asılıdır. Azərbaycan isə bu üçlüyü birləşdirən geosiyasi amildir. Odur ki, Rusiya tərəfi Azərbaycanın qarşısına Ermənistanla sülh müqaviləsinin də 10 noyabr 2020-ci il  razılaşması əsasında bağlanması təklifini qoya bilər. Çünki bu  həm Rusiya, həm Türkiyə, həm də İranın iqtisadi-siyasi maraqlarındadır. İndi seçim dövlət  başçısınındır...

 

Rusiya rəhbərliyi isə Ermənistanla bağladığı Hərbi sazişi əsas götürüb, bu ölkənin ipini yığdıra  biləcək. Əlbəttə ki, Ermənistan Rusiyanın bu siyasətinə qarşı gedərsə, regionda yox, Ermənistanın özündə ciddi qarşıdurmalar olacaq...” 

 

Sultan Laçın