“Donald Trampa qarşı sui-qəsdin arxasında hansısa siyasi və monopolist qüvvələr, birdə onun hakimiyyətə gəlməsini istəməyən dövlətlər dura bilərlər. Həm də bu, çox ciddi məsələlərlə əlaqədardır. Bunu başa düşmək üçün ilk növbədə Trampın ABŞ dövlət siyasətinə nələr gətirəcəyi və bunun sayəsində bu ölkənin yenidən çiçəklənəcəyi məsələlərini anlamaq gərəkdir. Trampın seçki platformasını  ciddi təhlil etsək görərik ki, onun birinci prezidentlik dövründən sonra yarımçıq qalmış  islahatlarının  bu səfər ciddi şəkildə həyata keçirəcəyi göz qabağındadır. Odur ki, ona qarşı sui-qəsdin motivlərini seçki platformasında da axtarmaq lazımdır. Gəlin onu bir siyasətçi kimi təhlil eləyək. Hər şeydən əvvəl Tramp qatı proteksionistdir. Onu da qeyd etməliyik ki,  vaxtilə ABŞ-nin ən qüdrətli dövlətə çevrilməsinin əsas səbəbi onun ənənəvi proteksionizm siyasətinin nəticəsidir”.

Bu fikirləri Moderator.az-a açıqlamasında siyasi analitik Tahir Cəfərli ifadə edib. 

 

“Son ABŞ prezidentləri, daha doğrusu, Niksondan sonra, bu proteksionist siyasətdən uzaqlaşan prezidentlər, hər şeydən əvvəl, liberalizm siyasətinə keçməklə, ABŞ-ın bütün iqtisadi və siyasi  rıçaqlarını liberalizmə bağladılar. Beləliklə, ölkəni ənənəvi siyasi və mənəvi dəyərlərinə zərbələr endirdilər. Liberalizmin dəyərlərini  bütün ölkələrə silah gücünə yayan sonuncu elə üç prezident yalnız müsəlman ölkələrində 12 milyondan artıq nahaq qan axıtmışlar... Trampın ortaya atdığı siyasi xətt isə ABŞ-ı proteksionizmə qaytarır.  Nə deməkdir ənənəvi proteksionizm? Sadə bir cümlə ilə ifadə etmək olar: əvvəl ABŞ və onun  maraqları. Avropa Birliyi və digər ölkələr ABŞ-nin maraqlarına tabe olmalıdırlar və öz siyasətlərini ona qarşı qurmamalıdırlar. Trampın ortaya atdığı bir məsələ də ondan ibarətdir ki, ABŞ-nin hesabına aparılan bütün müharibələr dayandırılsın, bu hesaba ayrılmış pullar ABŞ-ın iqtisadiyyatına yönəldilsin... 

Yadınıza onun  Prezidentliyi dövründə NATO ilə bağlı ortaya atdığı bir sualı salmaq istəyirəm: “Nə üçün amerikan xalqı özgə ölkələrin özünü qoruması üçün belə təşkilatı saxlamalıdır? Qoy bu ölkələr özləri özlərini maliyyələşdirsinlər” .     

 

D.Trampın proteksionist siyasətinin mahiyyəti elə bundadır. İlk növbədə ABŞ-ın iqtisadi maraqları dedikdə, bu insan ölkənin ənənəvi gömrük siyasətinə qayıtmasını nəzərdə tutur. Bu nə deməkdir? İlk növbədə ABŞ-yə gələn mallara yüksək gömrük rüsumu və özünün istehsal etdiyi mallara rəqabət yarada biləcək malların ölkəyə buraxılmasının qarşısının alınması və yaxud elə  gömrük rüsumunun qoyulması ki, idxalçı ölkənin gəliri ABŞ istehsalçısının gəlirindən az olsun. Məsələn, götürək Yapon maşınlarını. Trampın fikrinə görə, bu maşınlar ABŞ-də amerikan maşınlarından  baha satılmalıdır ki, amerikanlar ancaq öz maşınlarını alsınlar. Artıq qiymətə satılan Yapon maşınlarına qoyulan  gömrük rüsumu bir neçə dəfə artırılsın ki, ABŞ-nin öz avtomobil satışından itirdiklərinə kompensasiya olsun”, -deyə davamında siyasi şərhçi bildirib.

 

Həmsöhbətimiz hesab edir ki, Tramp çox ağıllı iqtisadçıdır və  ABŞ-nin klassik proteksionist siyasətinin mahiyyətini bilir. Onun dediklərindən belə çıxır ki, Tramp ABŞ, Putin isə Rusiya xalqının rufahı, ölkənin çiçəklənməsi üçün çalışır- odur ki, Amerika xalqı birmənalı şəkildəTrampın hakimiyyətə qayıtmasını istəyir...

 

“ABŞ proteksionizmindən isə AB ölkələri də qorxurlar. Odur ki, bu ölkələr də Trampın hakimiyyətə gəlməsini istəmirlər. İnanmırsınızsa, İngiltərənin, Almaniyanın, Fransanın  və s. ölkələrin KİV-nin Trampla bağlı məqalələrə nəzər salın. O saat hər şey sizə aydın olacaq…Tramp proteksionist iqtisadi siyasəti həyata keçirməklə ilk növbədə ABŞ iqtisadiyyatını ötən əsrin 90-ci illərin səviyyəsinə qaldıraraq, ABŞ hərbi-sənaye kompleksini bərpa edəcək, necə ki, bu saat Rusiyada bunu Putin həyata keçirir. Dərinə getsək, Putinin siyasətinin mahiyyəti də elə  Rusiya proteksionizmidir…

 

Xülasə, Trampa qarşı açıq mübarizə aparan Bayden və onu hakimiyyətə gətirən qüvvələrdir. ABŞ mətbuatı açıq şəkildə sui-qəsdlə bağlı onları da ittiham edir. Xalqın isə istəyi birmənalıdır – Donald Tramp… 

Ona edilən sui-qəsd isə birmənalı şəkildə  Trampın seçkilər nəticəsində ABŞ prezidenti kürsüsündə rahatlıqla oturması üçün şərait yaratdı”, -deyə analitik yekunlaşdırıb.

 

Sultan Laçın