Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi və dövlət xadimi, 1958-1961-ci illərdə  Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Şurasının(AHİŞ) sədri,  1961-1968-ci illlərdə isə SSSRİ Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqı Mərkəzi Şurasının(ÜHİMŞ) kimi çalışmış  Kamran Hüseynov özünün “Bir ömrün salnaməsi” kitabının “Afrika təəssüratları” bölməsində  1961-ci ilin martında ÜHİMŞ-nın nümayəndə heyətinin tərkibində Fransa paytaxtı Parisdən keçməklə  Afrika ölkələrinə səfərindən,  Qərb ölkələrinin müstəmləkəçiliyindən yenicə qurtulmuş xalqların yaşam tərzi, etnopsixoloji xüsusiyyətləri və s. haqda  maraqlı müşahidələrini qələmə alıb.  

 

Bu günümüzdə Azərbaycan dövlətinin  Afrika qitəsinin bir sıra ölkələri ilə əməkdaşlığı genişləndirdiyi bir şəraitdə aktuallığını nəzərə alaraq sözügedən materialı Moderator.az oxucularının nəzərinə çatdırırıq:

(Əvvəli burada:)

 

“Təsadüfi deyil ki,  müstəmləkələrdən qurtulandan sonra da qəbilələr arasında toqquşmalar baş verirdi. Avropa ölkələri də keçmiş müstəmləkələrinə “köməyə” gəlirdilər. Axı, müstəmləkələr nəhəng xammal mənbəyi idi, onları itirmək istəmirdilər. Fransızlar çalışırdılar ki, dinclik yaratmaqla yanaşı, əsas xammal mənbələrini öz əllərində saxlasınlar. Rusiya və sonralar Sovet imperiyalarında bu üsulların hamısından bu və ya başqa dərəcədə istifadə edirdilər...

 

Sovet İttifaqından Maliyə gələn ilk nümayəndə heyəti bizimki idi. Afrikalılr bizə deyirdilər ki, biz o qədər də aciz bilməyin. Bizim də böyük sərkərdələrimiz olub. Hətta bizim qadınlarımız batalyonlar düzəldib işğalçılara qarşı vuruşublar. Biz onlara elə-belə müqavimətsiz təslim olmamışıq, daim vurşmuşuq...

 

Qvineyada Samarra adlı bir sərkərdə olub. Afrikada çox məşhurdur. Samarra böyük qoşun toplayıb döyüşə-döyüşə yoluna çıxan hər şeyi dağıdıb-məhv edib ki, müstəmləkəçilərə heç nə salamat çatmasın. Onun öz döyüş metodları olub...

 

Bu fikirlə heç cür razılaşa bilmirdim ki, 30 milyon kvadrat kilometrlik ərazisi olan, almaz, qızıl, neft,  filiz, kömür yataqlarına malik, keçilməz meşələri, 450-500 milyon nəfər əhalisi olan nəhəng bir qitənin gələcək inkişafı üçün imkanları olmasın...

 

Çox maraqlı adamlardır afrikalılar. Xudaya, nə qədər oynamaq, atılıb-düşmək olar.?!. Qadın, kişi, uşaq – hamısının çox vaxt iş-gücü rəqs etməkdir... Elə bir musiqiləri də yoxdur. İri təbilləri döyəcləyib çalırlar, oxuya-oxuya rəqs edirlər..  Qadınlar elə körpələri kürəklərinə şəlləyib oynayırlar. Qadın, kişi, uşaq -hamısının çox vaxt iş-gücü rəqs etməkdir. Hərdən fikirləşirdim ki, görəsən, bunlar nə vaxt işləyirlər.? 

Afrikada ağlayan uşaq görmədim... 

 

ABŞ, Latın Amerikasının ən görkəmli idmançılarının zəncilərdən çıxması da təsadüf deyil. Amerika öz irqçilik siyasətinə son qoyandan sonra zəncilər idmanda öz ölkələrinin bayrağını həmişə yüksəyə qaldırıblar. Üzgüçülükdən başqa zəncilər arasından neçə-neçə tanınmış futbolçu, basketbolçu, güləşçi çıxıb! Deməli, onların genetik kökü sağlam və zəngindir ki, inkişaf edib irəli gedə bilirlər. Demək, bu qitənin xoşbəxt gələcəyinə şübhə olmamalıdır. Onlara kömək lazımdır...

 

Afrikaya səfərimiz başa çatdı. Gəldiyimiz yolla yenə də Seneqalın paytaxtı Dakardan, Mərakeşdən Parisə qayıdırdıq. O vaxt bizə dollarla yaxşı ezamiyyət pulu vermişdilər...

 

Fransada de Qoll maraqlı bir siyasət yeridirdi.  Fransada başqa pul vahidlərinə nisbətən ABŞ dollarına malı 40 faiz ucuz satırdılar.  Ona görə də dünyanın hər yerindən gəlib-gedən diplomatlar, nümayəndə heyətləri çalışırdılar ki,  yollarını Fransadan salsınlar, ucuz və keyfiyyətli fransız malı alsınlar...

 

Bunun səbəbini  sonralar bildik. Fransa bu minvalla yüz milyonlarla ABŞ dolları yığandan sonra Amerikaya müraciət etdi ki, pulunuzu gəlin aparın, amma gərək onun qızıl dəyərini bizə qaytarasınız. Fransa bu yolla öz qızıl ehtiyatını xeyli artırdı və qarşısına qoyduğu məqsədə çatdı. İşi belə görəndə Amerika da belə bir qanun qəbul etdi ki, daha pullarını qızılla dəyişməyəcək, kim nə istəyir, eləsin. Amma, necə deyərlər, daldan atılan daş topuğa dəyər. Fransızlar artıq öz işlərini görüb xeyli qabağa düşmüşdülər... 

 

Biz də pulumuzu Parisdə xərcləyib Moskvaya qayıtdıq..."

 

Təqdim etdi:

 

Sultan Laçın