“May ayının 19-da İranə xanımın dünyasını dəyişməsindən 40 gün ötdü. O teatrda sonuncu dəfə Cəfər Cabbarlının “Aydın” əsərinə quruluş vermişdi. Teatrda bu tamaşa “Sevgi üçün bağışla” adlanır. Həmin gün teatrda bu tamaşanın nümayiş olunmağı planlaşdırılırdı. Teatrın direktoru Ədalət Hacıyev bu ərəfədə mənə zəng edib, belə bir fikir irəli sürdü ki, həmin gün tamaşadan sonra İranə xanımın xatirə gecəsi keçirilsin. Əlbəttə ki, mən buna razı oldum. Artıq beynimdə bununla bağlı bir neçə ideya da yarandı. O həmçinin də təklifində belə bir fikir irəli sürdü ki, tamaşada Gültəkin obrazını hər iki aktrisa oynasın. İş orasındadır ki, İranə xanım Gültəkin rolunun hər iki ifaçısı-Həcər və Natəvan xanımı çox sevirdi. Hər iki aktrisa Gültəkin obrazını çox gözəl ifa edirdilər. O heç vaxt bu akrisaların arasında ayır-seçkilik salmırdı. Hətta premyera vaxtı həm Həcərə, həm də Natəvana dedi ki, “özünüz öz aranızda fikirləşin və qərara gəlin ki, kim birinci premyeranı oynayacaq, kim ikinci?!”. İlk dəfə idi ki, teatrda belə bir hal yaşanırdı. Bu da ondan xəbər verirdi ki, İranə xanım hər iki aktrisanın oyun tərzini çox bəyənirdi. Xatirə gecəsində birinci hissədə Gültəkin obrazını Natəvan, 2-ci hissədə isə Həcər oynadı. Tamaşaçılar üçün bu bir az gözlənilməz olsa da, mən tamaşanın sonunda bunun açıqlamasını tamaşaçılara verdim və yuxarıda söylədiyim fikri, orada da bildirdim ki, İrana hər iki aktrisanı çox sevirdi və hər ikisinə hörməti var idi”

 

Bunu Moderator.az-a özəl açıqlamasında əməkdar artist, Akademik Rus Dram Teatrının aparıcı aktyoru, bu günlərdə dünyasını dəyişən rejissor, xalq artisti İranə Tağızadənin həyat yoldaşı Firdovsi Atakişiyev deyib. Aktyor xatirə gecəsinə bir çox sənətkarların iştirak etdiyini bildirib.

“Biz həmin günü, bu tamaşada oynayan bütün kollektiv tamaşanı İranə xanımın qarşısında baş məşq kimi adlandırdılar. Bizim teatrda “baş məşq” deyilən bir anlam var. Tamaşanın premyeradan öncə baş məşqi olur. Həmin o ən-ənəni biz səhnəyə gətirdik, son dəfə sənətçilər bu tamaşanı İranə xanım üçün oynadılar. Əlbəttə ki, mən görürdüm ki, İranə xanımın səhnə arxasında olmaması onlar üçün necə çətindir, necə əzablıdır. Ümumiyyətlə, İranə xanımsız hamıya-həm kollektiv, həm teatr, həm də onu sevən aktyorlar üçün çox çətin idi. Xatirə gecəsində İranə xanımın sənətinə, onun şəxsiyyətinə hörmət edən bir çox insanlar var idi. Bizim ailəvi dostumuz, mənim çox sevdiyim Fəxrəddin Manafov səhnədə çıxış etdi. Uzun illər İrana xanımın tamaşalarında bir-birindən rəngarəng, gözəl rollar oynayan aktyorlar, xalq artistləri Səfa Mirzəhəsənov, Məbud Məhərrəmovun xatirələri, xalq artisti Lüdmila Duxovnayanın lentə aldırdığı şeir səsləndirildi. Daha bir xalq artisti Aleksandra Nikuşina, həm aktrisa kimi İrananın tamaşalarında çıxış edirdi, həm də həmin tamaşalarda xoreqoraf kimi. Çünki İrana xanım ona xoreoqrafiya sahəsini etibar edirdi. Həm də bildiyiniz kimi Aleksandra Nikuşina gözəl şeirlər yazır. İrana xanım dünyasını dəyişdiyi günün səhəri o çox təsirli bir şeir yazdı. O bu şeiri ilə hamımızı ağlamağa vadar etdi. Aleksandradan xahiş etdim ki, xatirə gecəsində həmin o şeiri səsləndirsin” deyə sənətkar bildirib.

 

Firdovsi Atakişiyev bildirib ki, xatirə gecəsində o da həyat yoldaşına çox sevdiyi bir mahnını ithaf edib.

“İrana xanım məni və oğlumu tərk edəndə öz halımı, vəziyyətimi bilmirdim ki, beynimdə, daxilimdə, içimdə nə baş verir?! Baş verən cərəyanın adını mən deyə bilmirdim. Bilmirdim necəyəm? Hansı vəziyyətdəyəm?! Soruşurdular ki, “necəsən?”. Deyirdim ki, “bilmirəm necəyəm”. Bircə onu bilirdim ki, dünya mənim üçün öz qoxusunu itirib. Hər şey çox qoxusuz, rəngsizdir. Hər şeyə hissiyatımı itirmişəm. Heç nə görmürdüm, heç nə hiss etmirdim. Qarışıq bir duyğuların içində idim. Bu anda mənim çoxdan dinlədiyim mahnı yenidən qarşıma çıxdı. Bu İqor Nikolayevin “Tam net menya” mahnısı idi. Nə vaxtlarsa mən bu mahnıya yaxşı, gözəl bir mahnı kimi baxırdım. Həmişə də deyirdim ki, bu mahnı İqor Nikolayevin bəstələdiyi mahnılara bənzəmir. Artıq İranəni itirəndən sonra bu mahnıya qulaq asanda, mən gördüm və bildim ki, mənim daxilimdə tüğyan edən cərəyan nədir?! Mahnının sözləri mənim bütün əhval-ruhiyyəmi təcəssüm etdirirdi. Evdə, ora-bura gedirdim, hansısa iş görürdüm, bu mahnı mənim beynimdə, dilimdə idi. O qədər ki, çox qulaq asırdım, dinləyirdim, mahnını artıq əzbərləyib, əzbər oxumağa başlamışdım. Günlərin bir günü qərara gəldim ki, mən bunu lentə aldırmalıyam, oxumalıyam. Çünki bu mahnını oxumasam, ürəyim partlayacaq. Bundan sonra məndən necə olduğumu soruşanda, “o mahnıdakı kimi” deyərək cavab verirdim. Orada bir-neçə sətir var, deyir ki, “hər şey, hamı, bilir ki, mən sənsiz yetim qalmışam”. Həmin o söz məni günü-gündən daha da vadar edirdi ki, mən bu mahnını oxumalıyam, izah etməliyəm. Dostum, çox bacarıqlı, istedadlı, hamımızın çox sevdiyi, Azərbaycan musiqisində aranjmançı-bəstəkar var, Nazim Əhməd. Onunla çoxdandır görüşmürdük, hardasa 15-20 il ünsiyyətdə olmamışdıq. İşlərimiz elə gətirmişdi ki, görüş mümkün deyildi, amma necə deyərlər, köhnə dost hər kəsdən əziz olur. Zəng edib danışdım, fikrimi, bu mahnını lentə aldırıb, studiyada yazdırmaq istəyimi ona bildirdim. Nazim Əhməd dedi ki, gəl! Ona dedim ki, istəyirəm ki, bu mahnı bir az şərq üslubunda aranjman olunsun. Əziz dostum Sevda Ələkbərzadəyə zəng edib dedim ki, “istəyirəm sən orada Bayatı-şiraz” yolu ilə bir şey edəsən, gələsən studiyaya və yaxud da sənin “Ulu vətən” mahnının əvvəlində vokalizi var, onu götürək”. Sevda dedi ki, “o yaxşı olmaz, gəlib özüm oxuyaram”. Dedim ki, “mən sənə əziyyət vermək istəmirəm ki, gəlib studiyada vaxtını itirəsən”. Mən baxacam, əgər o variant alınsa, səni narahat etməyəcəm. Dedi ki, “gördün yaxşı deyil, uyğunlaşmır, onda zəng et, de, gəlib səsi yenidən  orada yazım”. Elə oldu ki, Sevda xanıma əziyyət vermədim. Nazim Əhməd o variantı mənim üçün hazırladı. Balaban ifaçısından xahiş etdim, gəldi, o aranjmanı etdi mənim üçün. Çox gözəl, təsirli, qəmgin, hüzünlü aranjman alındı. Mən o mahnını oxudum və belə qərara gəldim ki, İranə xanımın xatirə gecəsində təqdim edəcəyəm. Əvvəlcə öz kasıb və məhdud vokalım üçün gecəyə gələnlərdən üzr istədim. Onlara dedim ki, “bu mahnını mahnı kimi oxumayacam, onu söyləyəcəm”. Çünki bu mahnı qəlbimin fəryadı, ürəyimin ağrısıdır. Mahnı həm tamaşaçılar, həm də dostlar tərəfindən çox gözəl qarşılandı. Bütün zal göz yaşı içində idi, elə mən də oxuyan zaman göz yaşlarımı güclə saxlayırdım. Bu mahnını ifa edəndən sonra da, nə qədər adam yaxınlaşdı, çox hüzünlü, qəmgin olduqlarını bildirdilər” deyə aktyor bildirib.

 

Firdovsi Atakişiyev ömür-gün yoldaşı, xalq artisti İranə Tağızadənin qeyri-adi məzar daşından da danışıb.

“Mən İranə xanım üçün adi məzar daşı hazırlada bilməzdim. Çünki İranə xanımın estetikası, onun istedadı, fantaziyası, incəliyi, zövqü tələb edirdi ki, orada qeyri-adi məzar daşı olsun. Nə qədər də qəribə olsa, İranə xanımı dəfn edəndə artıq beynimdə fikir yaranırdı ki, necə baş daşı düzəltdirəcəyəm, necə məzar kompleksi olacaq?! Bu fikir məndə böyüdü, böyüdü, böyüdü və çox istedadlı heykəltəraşımız Şamil Musayevə müraciət etdim. Bütün fikirlərimi, düşüncələrimi ona söylədim və xahiş etdim ki, elə bir abidə düşünsün ki, heç kimdə olmasın. Bütün fikrimi-zikrimi həsr etdim bu məzar daşı kompleksinin yaranmasına. Bir neçə gündən sonra mənə eskizi təqdim edəndə gördüm ki, bu insan mənə təkcə qulaq asmayıb, həm də mənim daxilimə girib. Nə istəmişdim onun hamısını eskizdə təqdim etdi. Sütunun üstündə mələk, kənarda stul, stulun üstündə çərçivədə şəkil, sinədaşında ürəyin olması və ürəyin içində qırmızı güllər.. Bir sözlə hamısı. Bütün bunların hamısını xırdalıqlarla ona başa salmışdım. O da sağ olsun, həyata keçirdi. Hər şey hazır olanda həqiqətən də mən gördüm ki, nə demişəm, nə istəmişəmsə hamısı bu məzarda öz əksini tapıb. Kaşki ən böyük arzum həyata keçərdi ki, İranəni itirməyim. Həyatdır, biz həyatın, Allah təalanın yazısını poza bilmərik. Nə qədər də çətin, ağır olsa da, həyatla barışmalıyıq. Çünki həyat qanununu biz yazmırıq. Belə bir həqiqətlə barışmaq mənə çətin olsa da, özümdə güc toplayıram. İranə xanım bilirdi ki, nə vaxtsa bu baş verəcək, bizi erkən tərk edəcək. Məndən də, oğlumdan da xahiş edirdi ki, “arxamca çox ağlamayın, narahat olacağam”. Bizə deyirdi ki, “özünüzü güclü saxlayın, yıxılmayın, sınmayın, çünki mən sizə göydən mələk gücümü göstərəcəm”. Ona görə də məzarında ona, simasına bənzər mələk abidəsi var. Bu günlərdə yenə onunla fikrən, ruhən söhbət edəndə, məndə çox gözəl bir şeir alındı. Həmin o şeiri tezliklə mən dostlarımın təkidi ilə lentə aldıracam və onu da tamaşaçılara, dinləyicilərə təqdim edəcəyəm. Bu İranə ilə dialoqumun şeir, poetik versiyasıdır. 2 il sənətdən uzaqlaşıb, İranənin yanında oldum. 2 il ərzində 5 dəqiqə də olsun onun yanından uzaqlaşmadım. Bütün televiziya, film, serial şəkilişlərindən imtina etdim. Çünki mənim üçün həmişə ailə məfhumu birinci olub. Bunu müsahibələrimdə tez-tez demişəm. Hərdən tamaşamı oynayırdım, hansı ki, hazır tamaşa idi, oynayıb, qayıdıb evə gəlirdim. O anda da oğlum yoldaşımın yanında olurdu. Biz oğlumuzla belə bir qərara gəlmişik ki, İranənin yalnız xəstəlikdən öncəki halını xatırlayacağıq həmişə. Gözəl günlərimizi, gözəl sözlərini, söhbətlərini, zarafatlarını, məsləhətlərini, bizə bəxş etdiyi böyük sevgini həmişə xatırlayacağıq. İranə sevdiyi qədər bu dünyada heç kim sevə bilməzdi. Onun içində o qədər sevgi var idi. Həyat yoldaşına qarşı, oğluna qarşı, qohumlarına, dostlarına, sənət adamlarına qarşı. İtlərə, pişiklərə, hətta vəhşi heyvanlara qarşı. O heyvanları bir bilsəniz necə sevirdi. Heyvanları incidən insanlara nifrət edərdi. Heyvanlara qarşı sosial şəbəkələrdə nəsə bir pis rəftar görəndə həmin o kadrları ürək ağrısı ilə izləyirdi. İzləyə bilmirdi heç.. Evdə 3 nəfərik, hamımızın çantasında pişik yeməyi var. Biz çölə çıxanda küçədə nə ki, çöl pişikləri var, onları yedizdirirdik, onları müalicə etdirib, həkimə aparırdıq. Elə indi də. Hətta İranə iki çöl pişiyini soyuqdan donmasın deyə götürüb, bir başqa ailəyə verib, həmin ailəyə o pişiklərə baxsınlar deyə aylıq pul da vermişdi. Əlbəttə ki, bu mərhəmət ilk növbədə İranədən gəlirdi. İdeya daşıyıcımız həmişə o olub. Həyat davam edir. Məzarının üstündə oğlu və həyat yoldaşı adından yazmışıq ki, “Sevgin üçün çox sağ ol”. Yenə də deyirəm, İranə, böyük, əlçatmaz hiss olan, nə pula, nə var-dövlətə, zinətə alına bilməyən, çoxlarının ömür boyu əlçatmaz hissi var, sevgi hissi. O sevgini bizə verdiyin üçün sənə sonsuza qədər minnətdarıq” deyə sənətkar bildirib.

 

Firdovsi Atakişiyev hazırda yeni bir tamaşanın məşqində iştirak etdiyini də bildirib.

 

“Teatrda artıq 1 aydır ki, Puşkinin “Kapitan qızı” əsərini məşq edirik. Orada tarixi şəxsiyyət Puqaçovu oynayıram. Tarixi şəxsiyyətləri oynamağı çox sevirəm. Çünki aktyor bioqrafiyamda tarixi şəxsiyyətlərdən “Əli və Nino” 4 seriyalı filmində Fətəli xan Xoyski, həm Akademik Milli Dram Teatrının, həm də Rus Dram Teatrının səhnəsində dahi Ərəblinski obrazını oynayıram. Puqaçov obrazı daha kəskin bir tarixi şəxsiyyətdir. Yaradıcılığımdakı iki ildən, boşluqdan sonra belə bir obrazı oynamaq mənim üçün çox maraqlıdır. Həmin əsəri Sankt-Peterburqdan gələn rusiyalı rejissor İqor Kornyaev səhnələşdirir. O həm də pedaqoqdur. Təsəvvür edin ki, onunla işlədiyim zamanda bildim ki, İranə bizimlə hansı sistemdə işləyib. İranənin də məktəbi klassik rus teatrının məktəbi idi. Mənə deyəndə ki, hansı rolu oynamaq istəyirsən?! Dedim ki, Puqaçov. İnanın ki, İranə də bu əsəri götürsəydi, orada mənə Puqaçov rolunu verəcəkdi. Çünki mənim aktyor bəxtim elədir ki, güclü insanları səhnədə yaratmağı bacarıram və o da həmişə görürdü ki, səhnədə sublimasiya gedir və sublimasiya nəticəsində güclü iradəli insanları oynamağı sevirəm. Bu tip rolları mənə həvalə edirlər, çünki bilirlər ki, onun öhdəsindən gəlməyi bacarıram. İyun ayının 9-da hamını teatrımızda bu tamaşaya baxmağa dəvət edirəm” deyə sənətkar bildirib.