“II Dünya müharibəsinin başlanması təhlükəsini dərindən hiss edən Sovet dövləti özü də ciddi hazırlaşmağa başladı. Müharibə təhlükəsi bütün sovet vətəndaşlarında böyük narahatlıq yaratmışdısa da, ermənilər daha çox vahimə içində idilər. Onlar bu müharibədə ermənilərin bir millət kimi məhv olub tarix səhnəsindən silinməsindən  qorxur, bunun qarşısını almaq üçün düşünüb-daşınır, planlar cızırdılar.  Onlar şəraitdən istifadə edib böyük müdafiə istehkamı olan Kəlbəcəri sovet hökumətinin razılığı və köməyi ilə ələ keçirmək, sonra Laçın rayonunu da, keçmiş Dağlıq Qarabağı da Kəlbəcər vasitəsilə Ermənistana birləşdirmək istəyirdilər. Onlar belə güman edirdilər ki,  Almaniya Rusiyaya qarşı müharibəni Türkiyə vasitəsilə başlayacaq.  Çünki Almaniya Türkiyə, Yaponiya və İtaliya ilə bir düşərgədə idi. Türkiyəni  isə SSRİ ilə dövlət sərhədi məhz Ermənistan ərazisi vasitəsilə idi. Və ermənilər Türkiyəni özlərinin ən qəddar düşməni hesab edirdilər. Beləliklə, plan aydın idi: ermənilərin kökü kəsilməsin deyə, Zaqafqaziyanın bu dağlıq zonasına birləşib əl-ələ vermək və türklərə qarşı vuruşub erməni millətini qoruyub saxlamaq... Əgər Sovet dövlətinin qorxusundan Türkiyə  və Almaniya Zaqafqaziyaya- Ermənistana hücum etməsə və edə bilməsə, daha yaxşı, Kəlbəcər kimi qızıllar yurdu yenə də ermənilərin əlinə keçər, Qarabağın ermənilərin məskunlaşdırılmış hissəsi qat-qat böyüyər və Ermənistana birləşər...

 

Zaqafqaziyanın müdafiəsi planı tərtib olunan zaman İttifaq miqyasında  partiya-hökumət aparatlarında, xüsusilə, SSRİ Müdafiə və Xarici İşlər nazirliklərində həlledici vəzifələrdə olan ermənilər vasitəsilə bu müdafiə planına aşağıdakı məsələlər də daxil edilmişdi: 1941-ci ilin ilk yarısında, yəni uyul ayınadək  Ermənistanın Kəlbəcərlə həmsərhəd ərazisində aeroport tikmək və Basarkeçər-Zod-Məscid yeri-Dəvədamı sahələri ilə Kəlbəcər sərhədinə kimi avtomaşın yolu çəkmək...

 

Beləliklə, 1941-ci ilin yanvar ayının sonunda İrəvanda- Mərkəzi Komitədə Zaqafqaziya hərbi dairəsinin yüksək çinli nümayəndəsinin iştirakı ilə qapalı iclas keçirildi. Müdafiə əhəmiyyətli bir çox məsələlər müzakirə edilərək bir çox vacib qərarlar qəbul edildi. O cümlədən Basarkeçərdə aeroport tikilməsi qərara alındı. Tikintinin aparılmasına inzibati rəhbərlik bilavasitə raykomun birinci katibi Qaro Alaxeryana tapşırıldı...

 

Kəlbəcər-Basarkeçər avtomobil yolunun tikintisi isə rayon İcraiyyə Komitəsinin(RİK) sədri kimi şəxsən mənə həvalə edildi. Mənə tapşırıq verildi ki,  həmin yolun tikintisi ilə əlaqədar  Ermənistan Respublikasının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi Kəlbəcər rayon rəhbərliyi ilə danışıq aparım.  Yol tikintisinə başlayan kimi mən Kəlbəcərdə oldum, raykomun birinci katibi Süleymanov, RİK sədri Qazıbəyovla danışıqlar apardım. Onlar Ermənistana yol tikintisinə başlamaqdan boyun qaçırdılar. Dedilər ki, birincisi, bu yol tikintisi bizim üçün bir çox çətinliklər yaradacaq, ikincisi də, bu barədə respublika rəhbərliyi tərəfindən   bizə heç bir göstəriş yoxdur...

 

Bizə isə Ermənistan rəhbərliyindən göstəriş belə idi ki, Kəlbəcərin mövqeyindən asılı olmayaraq havalar imkan verən kimi çox ciddi qaydada işə başlamalı idik. Başladıq və iyun ayının 10-da başa vurduq. İrəvandan komissiya gəlib, işi yoxlayıb vaxtında və keyfiyyətli qaydada  qurtarmasını qeyd edib Ermənistan hökumətinə məruzə etdilər...

 

(Davamı var)

 

Təqdim etdi: