Cəmi iki həftəyə yaxın yolları Rusiya “sülhməramlı”larının Azərbaycan eko-fəalları və ictimaiyyət nümayəndələrinin ərazidə separatçı-terrorçu rejimin təbii sərvətlərimizin qanunsuz istismar faktlarını araşdırmaq üçün öz hüquqi-tarixi torpaqlarımıza girişinə qadağa qoyması məqsədi ilə Qarabağdan Ermənistana gedən yolları bağlanan separatçı və işğalçı xislətli ermənilər onlara havadarlıq edən bəzi beynəlxalq təşkilat və ölkələrlə bərabər  1988-ci ildən bəri xalqımızın başına gətirdikləri bəla və faciələri  guya unudublar. Belə faciələrdən biri də bu gün  31-ci ildönümü tamamlanan Meşəli qətliamıdır...

 

Qısa xatırlatma:

 

1988-1992-cı illərdə Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizənin fəal iştirakçı və şahidlərindən olmuş sabiq ədliyyə naziri və Prezidentin Qarabağ üzrə keçmiş səlahiyyətli nümayəndəsi(aprel-iyun 1992-ci il) Əlisaab Orucovun “Mübarizəmiz Qarabağdadır” kitabının  Azərbaycan mediasında ilk dəfə təqdim olunacaq bir neçə  bölməsində cəmi iki gün sonra faciə yerində olmuş müəllif Meşəli faciəsinin geniş ictimaiyyətə bəlli olmayan bir sıra məqamlarını açıqlayır, Meşəli kəndinin adları unudulmaqda olan müdafiəçilərindən bəhs edir. 

 

Bu dəfə Moderator.az oxucularına sözügedən kitabdan təqdim edəcəyimiz epizodda söhbət əsasən Müdafiə Nazirliyinin Mənəvi-psixoloji hazırlıq və İctimaiyyətlə Əlaqələr idarəsinin sabiq rəis müavini, şair-publisist  Abdulla Qurbani “Meşəli od içində” kitabının baş qəhrəmanı olan Baratın başına gələnlərdən gedir:

 

(Əvvəli burada://moderator.az/az/ekskluziv/580157/yandirilmis-sakinleri-qetle-yetirilmismeselide-ilk-rastlasdiim-rvsen-cavadov-oldu/ )

 

“...18 yaşlı Baratın əfsanəvi igidlikləri adamı heyrətə gətirir. Bu qəhrəman bu gün də bizimlə yaşayan, həyatın hər ağrı-acısına mətanətlə sinə gərən eloğlumuzdur. Ata-anasını, bacılarını, qardaşı Allahverdini erməni qurldurları vəhşicəsinə qətlə yetirsələr də, Barat yenə də mübarizdir. Düşmən qarşısında öz dəyanətini, iradəsini itirmir. Cəsarəti və iradəsi sayəsində ölümün pəncəsindən xilas olur...

 

A.Qurbani yazır:

 

“...23 dekabr 1991-ci ildə Meşəli kəndinə hücuma keçən bir neçə erməni döyüşçüsünü qətlə yetirən Barat patronu qurtarır deyə, ermənilərə qarşı vuruşduğu otaqdan çölə çıxır və cəld sırıqlısının sağ cibindəki axırıncı qumbaranı çıxarıb pəyədə dayanan quldurların komasına atır... Ölənlər, yaralananlar bir-birinə qarışır. Quldurlar ona neçə dəfə atəş açsalar da, heç biri onların qarşısında mişen kimi dayanmış Barata dəymir... Qonşu Badara kəndinin sakini Armaisin əmri ilə atəş dayandırılır:

 

-Öldürməyin! O, bizə diri lazımdır. O, Novruzun oğludur. Onun dərisini şairləri Nəsimi kimi soyacağıq...

 

Armais avtomatının qundağı ilə Baratın boynunun ardından ilişdirdi.

 

-Ara, Rubeni sən öldürmüsən? (Söhbət Ə.Orucovun bəhs edilən kitabının bu ilin avqustunda saytımızda təqdim etdiyimiz “Nahaq qan yerdə qalmaz” bölməsində haqqında danışılan şəhid Miryusif Orucovu qətlə yetirdiyinə görə onun qaynatası Məlik kişinin öldürdüyü badaralı Rubendən gedir. Bax://moderator.az/az/ekskluziv/544726/xankendinde-diri-diri-ureyi-cixarilmis-sehidin-qirxqiz-yaxinliinda-qisasi-nece-alindivə//moderator.az/az/ekskluziv/545678/yak-40-qirxqiza-cirpilaraq-sehidimizin-vurulduu-mekanda-parca-parca-oldu/)

 

-Yox!

 

 

-Yox!

 

 

-Xeyr! 

 

 

-Xəbərim yoxdur.

 

 

-Var, çox...

 

-Onların da külünü göyə sovuracağıq... Bəs Orucov haradadır?(söhbət məhz o vaxtkı ədliyyə naziri Əlisaab Orucovdan gedir- S.L.)

 

-Orucov kimdir?

 

 

-Bu gün də biz Orucova arxalanırıq...

 

 

-Bilmirəm...

 

 

-Dedim ki, bilmirəm..

 

Bir azdan sahibsiz qalan evləri qarət edən ermənilər oradan əlidolu çıxdılar. Qonşu Badara kəndindən olan Ernest adlı erməniyə tapşırıldı ki, Baratı kəndin arı fermasının gölünün yanına aparsın. Ratsiya ilə xəbər veriblər ki, maşınlar oraya gəlsin... Yolda Barat qaçmaq istəyir, lakin qaçmağa fürsət tapa bilmir... 

 

Artıq gölün yanına yığışan maşınlar gözləyirdi. Qarət  olunmuş əşyaları maşınlara yükləyirdilər. Orada olanların hamısı kefli, sərxoş idi. Maqnitofonun səsi aləmə yayılmışdı. Rus əgsərləri də yeyib-içir, oynayırdılar. Saqqallı sürücü ona tərəf irəli gəldi: 

 

 

-Musurmandır.

 

 

-Öz kəndimdir də... 

 

 

-Bizim.

 

 

-Bizim.

 

 

-Bizimdir, bizim! 

 

-Xa-xa-xa! Ala, bax, budur sizinki, -deyə sürücü dirsəyini göstərdi. Sonra o, maşının üstünə qalxdı ki, kəndir versin, baratın ayağını bağlasınlar.

 

Qayanın başında oturmuş “bayevik”lər Baratı ələ salırdılar... Bu vaxt bir “bayevik” təzə boşaltdığı araq butiulkasını Barata sarı tullayanda o, yavaş-yavaş qolları bağlı vəziyyətdə geriyə çəkilir və özünü sıldırımlı 15-16 metrlik qayadan atır, yumalanıb küləyin yığdığı qar topasının üstünə düşür. Oradan da qonşu Qaragav kəndinin meşəsinə qaçır. Meşəyə çataçatda arxadan onu atəşə tutmağa başlayırlar; görür ki, sırıqlısının çiyni alışır. Sən demə, işıqsaşaçan güllə dəyibmiş.  Dərhal çiynini ağaca sürtərək odunu söndürür və yenə də qaçmağa üz qoyur. Meşəyə az qalmış sola dönür,  görsün, onu güllə-borana tutan “bayevik”lər yenə də arxasınca gəlirlərmi. Elə bu vaxt sol tərəfdən atılan işıqsaçan güllə sifətini dəlib keçir. Özünü çətinliklə meşəyə salır. Kömür quyusu daldalanmaq üçün ən etibarlı yer idi... Sonra Barat qardaşı Allahverdinin dalınca Meşəli kəndinə doğru gedir... Aralıda ermənilərin olmasını görüb yenə də Qaragav kəndinə üz tutur və kənddən təxminən 500 metr aşağıda salamat qalan Meşəli camaatı ilə qarşılaşır. Bacıları Familəylə Zabiləni də burada görəndə sevinir. Sevinir ki, heç olmasa, iki bacısı sağ qalıb. Onun xəbəri yox idi ki, qardaşı Allahverdi də bir az bundan əvvəl şəhid olub... Artıq Baratgil Qaragav kəndində idilər. 

 

Meşəlinin üstünü çən-duman bürümüşdü...” 

 

Kitabın başqa bir yerində Abdulla Qurbani yazır:

 

“Keçmiş Dağlıq Qarabağın dilbər guşələrindən biri olan Meşəli kəndinin itirilməsi Əlisaab Orucova yaman yer eləmişdi. O, Bakıya qayıtdıqdan sonra yenə də mübarizəsini davam etdirir, ümumiyyətlə, Qarabağın, o cümlədən Şuşanın, Laçının, Kəlbəcərin, Ağdamın başı üstdə qara buludlar dolaşdığını aləmə car çəkirdi. O, Qarabağda vəziyyətin stabilləşdirilməsi, silahlı quldur dəstələrinin silahsızlaşdırılması, həmin dəstələrin silahlarla təmin olunmalarının qarşısının alınması, vilayətin saqqallılardan təmizlənməsi və azərbaycanlıların təhlükəsizliyinin təmin ediməsi üçün təxirəsalınmaz zəruri tədbirlər görülməsini tələb edirdi...”

 

Təqdim və şərh etdi:

 

Sultan Laçın