"Putinin var qüvvəsilə qarşısını almaq istədiyi NATO sürətlə onun sərhədlərinə yaxınlaşmaqdadır"

 

"İdeal dünyada biz Rusiya ilə əməkdaşlıq etmək istəyirik, amma milli təhlükəsizliyimiz üçün ən böyük təhlükə Rusiyadır"

 

Putinin böyük yanlışlığı...

 

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynaya hərbi müdaxiləsi bir sıra istiqamətlərdə iflasa gətirib çıxarıb. Rusiya prezidenti üçün ən dəhşətli nəticələrdən biri onun var qüvvəsilə qarşısını almaq istədiyi NATO- nun genişləndirilməsi olub.

 

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Detaly" nəşrində dərc edilən analitik məqalədə deyilib.

 

Finlandiya prezidenti və baş nazirinin ölkələrinin bu müdafiə blokuna daxil olması ideyasını dəstəklədikdən sonra rəsmi sorğu verilməsi bir neçə günə baş verəcək. Ümumi rəy bundan ibarətdir ki, bu, tez baş verəcək, çünki Finlandiya artıq əksəriyyət meyarlara uyğundur, NATO üzvlərindən kimsənin, hətta putinyönlü əhval- ruhiyyədə olan Macarıstan lideri Viktor Orbanın buna etiraz etməsi az ehtimal edilir.

NATO- nun sabiq baş katibi Anders Foq Rasmussen deyib ki, sorğu "bir gecənin içində bəyənilə bilər", hərçənd, bəzi məmurlar bunu şişirtmə adlandırıb.

 

Bu yaxınlarda keçirilən çoxsaylı ictimai rəy sorğuları göstərib ki, finlərin ən azı 60 faizi ölkənin NATO- ya daxil olmasını dəstəkləyir, bu isə əvvəlki illərdəki 30 faizlə müqayisədə böyük sıçrayışdır.

Hər şey gözlənildiyi kimi baş verərsə, əhalisi 6 milyon nəfər təşkil edən bu ölkə Avropanın təhlükəsizliyini gücləndirəcək ki, bu da Rusiya üçün təsirsiz ötüşməyəcək.

 

Ukraynaya müdaxilədən öncə Putin aydın şəkildə anladıb ki, onun fikrinə görə, NATO Rusiya sərhədlərinə çox yaxınlaşıb və 1990- cı illərin sərhədlərinə geri dönməlidır,  o illər keçmiş sovet respublikaları hərbi alyansa daxil olub.

 

Hazırda Rusiyanın beş NATO üzvü ölkələri ilə təxminən 1215 km quru sərhəddi var. Finlandiyanın alyansa qoşulması o demək olacaq ki, Rusiya ilə ümumi uzunluğu 1290 km sərhəddi olan ölkə hərbi cəhətdən ABŞ- ın formal müttəfiqi olacaq.

Bundan başqa, Finlandiyanın alyansa qoşulması NATO- nu xeyli gücləndirəcək. Əhalisinin sayının nisbətən az olmasına rəğmən, Finlandiya ciddi hərbi dövlətdir, bir çox onlliklər ərzində Qərblə ittifaqda olaraq, ABŞ- dan NATO üzrə müttəfiqlərinin avadanlığına uyğun olan avadanlıq alıb, bu isə o deməkdir ki, Finlandiya asanlıqla istədiyi an blokun missiyalarına qoşulacaq. Bu həm də NATO- nun Şimali Avropadan Arktikayadək təsirini genişləndirəcək. 

 

Qərbdə qonşu olan İsveç də alyansa qoşulmaq imkanını nəzərdən keçirir, Finlandiyanın bloka daxil olması bu ehtimalı artıracaq, çünki bu iki ölkə Ukrayna böhranı başlanandan oxşar yoldadır. Finlandiyanın uzun müddət NATO- ya daxil olmamasının səbəblərindən biri Rusiya ilə mümkün qədər mehriban qonşuluq münasibətlərinin saxlanılması zərurəti olub.

 

"Fin təhlükəsizliyi həmişə iki konsepsiyaya əsaslanıb: birincisi, coğrafiya və tarixdir; ikincisi, idealizm və realizmdir", - bunu CNN- ə bu yaxınlarda Finlandiyanın sabiq baş naziri Aleksandr Stubb deyib.

 

"İdeal dünyada biz Rusiya ilə əməkdaşlıq etmək istəyirik, o, bizim coğrafi qonşumuz olmaya bilməz. Lakin tarixdən onu da bilirik ki, bizim milli təhlükəsizliyimiz üçün gerçək təhlükə Rusiyadır. Zaman keçdikcə, Rusiyanın regionumuzda daha da çox xaos yaratmağa hazır olması gerçəkliyi aydın olub, ona görə də NATO- ya daxil olmağımız praqmatik varianta çevrilib", - o, belə deyib.

 

İki qanlı savaşdan sonra Finlandiya Sovet İttifaqından "soyuq müharibə" zamanı öz müstəqiiliyini və demokratiyanı qoruya bilib. Bu, neytrallıq hesabına baş verib. Finlandiya həm Qərbdən, həm də Şərqdən silah alıb, amma hər hansı ittifaqa daxil olmayıb. Bu razılaşma, habelə sovet təzyiqinin Finlandiyanın daxili siyasətinin təhrif etməsi "finlandiyalaşma" kimi aşağılayıcı termin kimi məlumdur.

 

SSRİ- nin süqutundan sonra Finlandiya İsveçlə yanaşı Qərbə tərəf meyl edib və Avropa İttifaqına daxil olub ki, bu da onu digər Avropa ölkələri ilə yaxınlaşdırıb. Rusiyanın Ukraynaya 2014- cü ildə ilk müdaxiləsindən sonra isə NATO ilə digər əməkdaşlıq formalarını aktivləşdirib. Rusiyanın Ukraynada hazırki təzavüzü onu birdəfəlik Qərblə alyansa sürükləyib.

 

Heç şübhəsiz, Finlandiyanın NATO- ya daxil olması Putin üçün ciddi zərbə olacaq, amma o, özü öz hərəkətlərilə Helsinkini buna sövq edib.

 

"Rusiya uzun müddət deyirdi ki, Finlandiya və İsveçin hərbi ittifaqlara daxil olmaması Baltikada vəziyyəti sabitləşdirir. Lakin ötən ilin sonunda o, bəyan edib ki, Finlandiya və İsveç NATO- ya daxil ola bilməz, - bunu Böyük Britaniyanın baş naziri Boris Consonla birgə mətbuat konfransında Finlandiya prezidenti Sauli Niinistyö deyib. - Biz İsveçlə öz xoşumuzla bloklara qoşulmamışıq, amma Rusiya öz sözlərilə bizə anlatmaq istəyib ki, biz öz iradəmizlə hərəkət edə bilmərik. Bu, ciddi sözlər olub və bizi düşünməyə vadar edib. 24 fevralda baş verənlər və bu gün də davam edənlər, Ukraynada dəhşətli müharibə mənzərəni tamamilə dəyişib. Onlar qonşu ölkəyə hücum etməyə hazırdır. Və soruşanda ki, Rusiya Finlandiyanın NATO- ya daxil olmasına necə münasibət göstərib...Əgər bu, baş verərsə, mən deyərdim ki, siz özünüz buna rəvac verdiniz. Güzgüyə baxın".

 

Martın 12- də Rusiya XİN bəyan edib ki, Finlandiyanın NATO- nun üzvü olması "ciddi hərbi- siyasi nəticələrə" və "cavab tədbirlərinə" gətirib çıxaracaq.

Məlumata görə, aprelin 8- də Rusiya təyyarəsi Finlandiyanın hava məkanını pozub, xarici işlər və müdafiə nazirliklərinin saytları isə kiberhücumlara məruz qalıb (bu, həmin gün Zelenskinin Finlandiaya parlamentində çıxışı ilə bağlı olub).

Hazırda NATO- ya daxil olmaq haqqında Finlandiyanın sorğu göndərməsi praktiki olaraq baş vermiş hadisədir, ona görə də ölkə daha həssasdır, Rusiyanı artıq qəzəbləndirib, lakin hələlik NATO Nizamnaməsinin qarşılıqlı müdafiə haqqında 5- ci maddəsi ilə qorunmayıb.

Lakin NATO üzrə müttəfiqlər, ilk növbədə ABŞ və Böyük Britaniya alyansın yeni üzvünə Rusiyanın mümkün təcavüzünə qarşı öz üzərinə müdafiə öhdəliyi götürüb.

 

Aleksandra Appelberq