Robotlar artıq ağrını da hiss edəcək

Elmi-fantastik filmlərdə gördüyümüz, toxunulduqda reaksiya verən və ya zərər görəndə əlini çəkən robotlar reallığa daha da yaxınlaşır. Çinli tədqiqatçılar insan sinir sisteminin işləmə prinsipindən ilhamlanaraq robotlar üçün "ağıllı dəri” hazırlayıblar.

Moderator.az Qaynarinfo-ya istinadla xəbər verir ki, kompüter alimlərini belə çətinliyə salan insan sinir sistemi əslində davamlı, səs-küylü siqnal axını ilə fəaliyyət göstərir. Yeni hazırlanmış bu süni dəri də insan neyronları kimi elektrik siqnallarından istifadə edərək informasiyanı emal edir və ötürür.

Bu texnologiya sayəsində robotlar təkcə toxunuşu hiss etmir, həm də bu məlumatı enerji baxımından səmərəli süni intellekt avadanlıqları vasitəsilə daha sürətli şəkildə işləyə bilir.

İnsan dərisindəki sinir şəbəkəsi istilik, soyuq, təzyiq və ağrı kimi müxtəlif hisslər üçün ixtisaslaşmış geniş struktura malikdir. Biz bir cismə toxunduqda siqnallar əvvəlcə onurğa beyninə çatır və beyinə ötürülməzdən öncə burada ilkin emaldan keçir. Tədqiqatçıların hazırladığı "Neyromorfik robotik e-dəri” də məhz bu iyerarxiyanı təqlid edir. Elastik polimer qatın içinə yerləşdirilmiş təzyiq sensorları aldıqları fiziki təsiri qısa elektrik impulslarına – "aktivlik partlayışlarına” çevirir. Bu elektrik siqnalları bir növ barkod kimi işləyir: siqnalın tezliyi təzyiqin gücünü göstərir, digər xüsusiyyətlər isə informasiyanın hansı sensordan gəldiyini sistemə bildirir.

Ağrı həddi və refleks reaksiyalar

Robotik dəri yalnız məlumat toplamaqla kifayətlənmir, eyni zamanda qoruyucu mexanizm rolunu da oynayır. Sistemdə müəyyən edilmiş "ağrı həddi” mövcuddur. Əgər hər hansı nöqtədə təzyiq bu həddi aşarsa, sistem avtomatik olaraq ağrı siqnalı yaradır. İnsan isti sobaya toxunduqda düşünmədən əlini çəkdiyi kimi, bu dəri ilə örtülmüş robot qolu da özünə zərər verə biləcək təzyiqi hiss edən kimi dərhal geri çəkilir. Bu proses robotun əsas idarəetmə mərkəzini, yəni "beynini” yükləmədən, lokal səviyyədə baş verir. Təcrübələr zamanı qoldakı təzyiqin robotun üz ifadəsinə də əks olunduğu müşahidə edilib və ağrı hiss edildikdə robotun sifəti uyğun reaksiya göstərib.

Texnologiyanın praktik üstünlüklərindən biri də onun təmir edilə bilməsidir. Tədqiqatçılar dərini maqnitli kilidlərlə birləşdirilən modul hissələr şəklində dizayn ediblər. Əgər hər hansı sahə zədələnərsə, bütün dərini dəyişməyə ehtiyac qalmır, sadəcə həmin hissəni çıxarıb yenisi ilə əvəz etmək kifayətdir. Hər modulun özünəməxsus kimlik kodu olduğuna görə sistem yeni elementi dərhal tanıyır. Hazırda yalnız təzyiqi algılaması müəyyən məhdudiyyət kimi görünsə də, gələcəkdə temperatur kimi digər hisslərin də bu sistemə əlavə edilməsi planlaşdırılır. Enerji baxımından səmərəli çiplərlə işləyən bu süni dəri robotların dünyanı insanlar kimi hiss etməyə başladığı yeni dövrün başlanğıcından xəbər verir.