Alplarda buzlaqların yox olma sürəti səkkiz ilə pik həddə çatacaq – ARAŞDIRMA

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

Yeni elmi araşdırmaya görə, Avropa Alplarında buzlaqların yox olma sürəti cəmi səkkiz il ərzində ən yüksək həddə çatacaq.

Moderator.az Teleqraf-a istinadla xəbər verir ki, araşdırma "Nature Climate Change" elmi jurnalında dərc olunub və peyk görüntüləri əsasında 200 mindən çox buzlağın təhlilinə əsaslanır. Tədqiqat nəticələrinə əsasən, 2033-cü ilə qədər Alplarda 100-dən çox buzlaq tamamilə yox olacaq.

Araşdırmada qeyd olunur ki, insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan qlobal istiləşmə buzlaqların əriməsini sürətləndirir və bu proses iqlim böhranının ən aydın göstəricilərindən biri hesab olunur. Hazırda dünyada təxminən 200 min buzlaq mövcuddur və onların ildə orta hesabla 750-si yox olur. Lakin alimlər xəbərdarlıq edir ki, bu göstərici yaxın onilliklərdə kəskin artacaq.

Tədqiqatın proqnozlarına görə, mövcud hökumətlərin iqlim siyasəti Yer kürəsində temperaturun sənayeöncəsi dövrlə müqayisədə təxminən 2,7°C yüksəlməsinə səbəb olacaq. Bu ssenari reallaşarsa, 2040-cı ildə dünyada ildə təxminən 3 min buzlaq yox olacaq və bu proses 2060-cı ilə qədər davam edəcək. Əsrin sonuna qədər isə hazırkı buzlaqların 80 faizi tamamilə əriyəcək.

Bununla yanaşı, karbon emissiyalarının sürətlə azaldılması və temperatur artımının 1,5°C ilə məhdudlaşdırılması halında buzlaqların itki sürətinin nisbətən azalacağı bildirilir. Bu halda illik itkilər 2040-cı ildə təxminən 2 min buzlaqla məhdudlaşacaq və sonrakı illərdə azalma müşahidə ediləcək.

Araşdırma müəllifləri vurğulayır ki, əvvəlki tədqiqatlar əsasən buzlaqların həcminin azalmasına və bunun dəniz səviyyəsinin qalxmasına təsirinə fokuslanıb. Lakin bu dəfə diqqət yox olan buzlaqların sayına yönəldilib. Çünki ayrı-ayrı buzlaqlar bir çox region üçün içməli su mənbəyi, turizm obyekti və yerli icmalar üçün mədəni və mənəvi dəyər daşıyır.

İsveçrənin Sürix şəhərində yerləşən ETH universitetinin aparıcı alimlərindən biri və tədqiqatın müəlliflərindən olan Matias Huss bildirib ki, buzlaqların yox olması yalnız statistik göstərici deyil, gündəlik həyatda hiss olunan real itkidir. Onun sözlərinə görə, son 30 ildə İsveçrədə təxminən 1000 buzlaq artıq mövcudluğunu itirib.

Araşdırmada qeyd olunur ki, ən kiçik və sürətlə əriyən buzlaqların yerləşdiyi regionlar daha həssasdır. Mərkəzi Avropada mövcud olan 3 200 buzlaq 2100-cü ilə qədər 1,5°C ssenarisində 87 faiz, 2,7°C ssenarisində isə 97 faiz azala bilər. ABŞ-nin qərb bölgələri və Kanadada isə mövcud buzlaqların 70–90 faizi yox olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.

Alimlər bildirir ki, daha iri buzlaqların əriməsi daha gec pik həddə çatır. Məsələn, Qrenlandiyada buzlaqların yox olma sürətinin 2060-cı illərdə zirvəyə çatacağı gözlənilir. Bununla belə, ərimə prosesi 2100-cü ildən sonra da davam edəcək.

Tədqiqat müəllifləri vurğulayır ki, bu dəyişikliklər yalnız ekoloji deyil, həm də sosial nəticələr doğuracaq. Hazırda təxminən 2 milyard insan dağ buzlaqlarından qidalanan çaylardan su və ərzaq təhlükəsizliyi baxımından asılıdır. Mütəxəssislər yeni kənd təsərrüfatı modelləri, alternativ turizm sahələri və hətta süni buzlaqlar kimi adaptasiya tədbirlərinin vacibliyini qeyd edirlər.