"Ankaradan gözlənilməz addım: Türkiyə Qazaxıstan neftini seçdi" - "Reuters"

"Türkiyə enerji strategiyasını yenidən qurur..."

Türkiyə, gözlənilməz bir addım ataraq, Rusiyadan aldığı neftin həcmini kəskin şəkildə azaldıb və əvəzində Qazaxıstan neftini idxal etməyə başlayıb.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Reuters" agentliyi məlumat yayıb.

Məlumatda deyilir ki, noyabr ayında "Urals" markalı rus neftinin Türkiyəyə idxalı təxminən gündə 100 min barrel azalıb, yəni əvvəlki aylara nisbətən üçdə bir qədər düşüb. Bu dəyişiklikdə əsas rol Rusiyanın "Rosneft" və "Lukoyl" iri neft şirkətlərinə qarşı tətbiq olunan sanksiyalara aid edilir.

Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzündən sonra Türkiyə Avropanın yerini tutaraq rus neftinin əsas alıcılarından birinə çevrilib. Lakin sanksiyaların güclənməsi Ankaradakı neft emalı zavodlarına da təsir etməyə başlayıb. Yanvar 2026-cı ilin yanvar ayından etibarən Avropa İttifaqı rus neftindən istehsal olunmuş məhsulların qəbulunu qadağan etməyi planlaşdırır.

Qazaxıstan nefti isə Türkiyə üçün alternativ mənbə rolunu oynayır, oxşar kimyəvi tərkibə malik olduğu üçün rus neftini asanlıqla əvəz edə bilir. Nəticədə Türkiyə Qazaxıstan xam neftinə olan tələbatı artırıb. Noyabrda "CPC Blend" markalı Qazaxıstan neftinin idxalı gündə 105 min barrelə çatıb ki, bu da 2024-cü ilin fevralından bəri maksimum səviyyədir.

Türkiyə kanalı qalır

Eyni zamanda, Kremlin qaz sahəsində də vaxtı tükənməkdədir. Rusiyanın "Qazprom" inhisarçı şirkəti Türkiyə ilə qaz tədarükü müqavilələrinin uzadılması üçün danışıqlar aparır. Hazırda "Botas" şirkəti ilə olan müqavilələr 31 dekabr 2025-ci ildə başa çatır və bu müqavilələr çərçivəsində ildə 16 milyard kubmetr "Mavi axın" qazı və 5,75 milyard kubmetr "Türk axını" qazı tədarük olunur.

Ukrayna ilə tranzit müqaviləsinin 1 yanvar 2025-ci ildən sonra başa çatması, Yamal-Avropa qaz kəmərinin dayanması və Şimal axınlarının işinin dayandırılması nəticəsində rus qazının Avropaya çatdırılmasında yeganə kanal Türkiyə qalıb. Ekspertlər bildirir ki, Ukrayna tranzitinin dayandırılmasından sonra "Qazprom" Türkiyənin enerji xammalı əlavəsinə çevrilir.

"Botas" şirkəti, demək olar ki, 40 ildir Türkiyənin əsas qaz idxalçısıdır və "Qazprom" ilə birgə "Mavi axın" və "Türk axını" layihələrini həyata keçirmişdir. Hətta Türkiyə ərazisində, Qara dəniz sahilindən Bolqarıstan sərhədinə qədər tranzit qaz kəməri də birgə inşa olunub. Noyabr ayının əvvəlində məlumatlar gəlib ki, "Qazprom" Türkiyəyə qaz tədarükünü ildə təxminən 22 milyard kubmetr səviyyəsində saxlamağa çalışır, lakin bazar ekspertləri bu planları şübhə altına alır.

Enerji ittifaqı və yeni yollar

Beləliklə, Türkiyə həm neft, həm də qaz sahəsində strateji manevrlər etməyə başlayıb: Rusiya neftindən uzaqlaşaraq Qazaxıstan xammalına yönəlib, eyni zamanda rus qazının Avropa üçün əsas tədarük kanalını idarə edən tərəf olub. Bu addımlar Ankaranın enerji təhlükəsizliyini qorumaqla yanaşı, regiondakı güc balansına da təsir edir. Türkiyə indi həm Qazaxıstan nefti ilə Rusiyaya alternativ yaradır, həm də "Qazprom"la qarşılıqlı asılılıqda öz mövqeyini gücləndirir, dünya isə hələ də bu strateji addımların tam miqyasını qiymətləndirməyə çalışır.