"Avropa İttifaqı Ukrayna məsələsində geosiyasi oyunçu ola bilməz" - "Bloomberg"

"Ukrayna müharibəsi fonunda Avropanın diplomatik və hərbi məhdudiyyətləri..."

Ukrayna məsələsində ABŞ mövqeyini dəyişdikcə, Avropa özünü təhlükəsizlik baxımından tək və zəif hiss edir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Bloomberg" nəşri yazıb.

Avropa tarixin eyni səhvini təkrarlamaq istəmir

Nəşrin analitiki Mark Çempion qeyd edir ki, Ukrayna müharibəsi Avropaya tədricən acı bir həqiqəti xatırladır: ABŞ artıq əvvəlki kimi Avropanın təhlükəsizliyinə tam zəmanət vermir. Amerikalılarla ruslar arasında sülh planının hazırlanması, Avropanın yenidən prosesdən kənarda qalması qitədə tarixi paralellər doğurur.

Müəllif bunu Molotov-Ribbentrop paktı ilə müqayisə edir: o zaman da böyük güclər Şərqi Avropanın taleyini öz aralarında bölüşdürüb. Çempion hesab edir ki, Tramp administrasiyasının məqsədi Ukraynaya ədalətli sülh deyil, ABŞ-Rusiya münasibətlərinin yenidən qurulmasıdır. Bu isə Avropanın artıq bağlı qapı arxasında qaldığını göstərir.

Avropa İttifaqı güc mərkəzi ola bilərmi?

Müəllif yazır ki, indi Avropanın qarşısında böyük sual dayanır: Avropa İttifaqı Rusiyaya, Çinə və hətta ABŞ-a qarşı geosiyasi oyunçu ola bilərmi? Onun cavabı qısa və sərtdir: yox. Avropa İttifaqı hərbi güc modelindən yox, müharibələri istisna edən siyasi layihədən doğub. Qitənin təhlükəsizliyi uzun müddət NATO-ya, yəni ABŞ-a həvalə edilib.

Avropa daxilində güc tətbiqi mümkün olub, lakin xarici təhlükələrə qarşı sərt güc göstərmək Avropa İttifaqının siyasi təbiətində yoxdur. Buna görə də ekspertlər Avropa İttifaqından sərt geosiyasi davranış gözləməyi "futbolçuya birdən-birə reqbi oynatmağı" tələb etmək kimi təsvir edir. Lakin alternativ yoxdur - Avropa ya uyğunlaşacaq, ya da tarixin qurbanı olacaq.

Yeni Avropa modeli - NATO, koalisiyalar və öz resursları

Çempiona görə çıxış yolu Avropa İttifaqında deyil, Avropanın bütövlüyündədir. Sərt güc və diplomatiya Avropa İttifaqının çərçivəsindən kənarda formalaşmalıdır. Bəzən NATO-da, bəzən isə xüsusi yaradılmış koalisiyalarda. 

İndidən bunun nümunələri görünür: Britaniya 10 şimal ölkəsini əhatə edən ekspedisiya qüvvəsinə rəhbərlik edir. Şimali və Baltik regionu ayrıca hərbi platforma formalaşdırır. Britaniya və Fransa Ukraynada mümkün sülhməramlı missiya üçün koalisiya qurur.

Bu, xaotik görünə bilər, lakin ekspertlərə görə bu, Avropanın öz təhlükəsizliyini geri qaytarmasının qaçılmaz prosesidir. Çempion yazını belə tamamlayır: Avropa yenidən tarixi seçimin qarşısındadır - həm daxilində sülhü qorumaq, həm də xaricdə güc nümayiş etdirmək. Bu, bəlkə də 1939-cu ildən bəri Avropanın ən ciddi siyasi sınağıdır.