Tayvan müdafiə xərclətini kəskin artırır və Çinlə savaşa hazırlaşır" - "The Washington Post"

"Kim Tayvanı ayırmağa cəhd edərsə, qanı axacaq və başını divara vuracaq..."

Tayvan prezidenti Lay Çin-de noyabrın 26-da keçirdiyi mətbuat konfransında bəyan edib ki, Çin tərəfdən real təhlükə səbəbindən Tayvan öz müdafiə xərclərini kəskin surətdə artırır.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Washington Post" nəşri yazıb.

Gərginlik, büdcə və qarşıdurma ssenariləri

Tayvanda təhlükəsizliklə bağlı qərarlar artıq təkcə regional deyil, qlobal siyasi gündəmin əsas mövzularından birinə çevrilib. ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə Çin lideri Si Tszinpin arasında baş tutan son telefon danışığından sonra Tayvan rəhbərliyi müdafiə xərcini rekord səviyyəyə qaldırmaq qərarına gəlib.

Tayvan prezidenti Lay Çin-de
noyabrın 26-da keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib ki, ölkə ən geci 2027-ci ilə qədər müharibəyə tam hazır olmalıdır. Onun sözlərinə görə, Çin hökuməti adanı güc yolu ilə ələ keçirmək üçün hərbi hazırlığı sürətləndirir və Pekinin siyasətində əvvəlki illərə nisbətən daha aqressiv ton müşahidə olunur.

Bu fonunda Tayvan hökuməti 40 milyard dollarlıq əlavə "xüsusi" müdafiə büdcəsi təsdiqləyib. Ümumi müdafiə xərcləri artıq iki dəfə artaraq ÜDM-in 3,3 faizinə çatıb, 2030-cu ilə qədər isə bu göstəricinin 5 faizə yüksəldilməsi planlaşdırılır. Lay bildirib ki, bu, Tayvan tarixində təhlükəsizliyə ayrılan ən sabit və məqsədyönlü investisiya olacaq.

Yeni paket raketlərin, zərbə dronlarının, HHM sistemlərinin alınması, süni intellekt əsaslı hərbi platformaların yaradılması və ABŞ ilə hərbi-texnoloji əməkdaşlığın dərinləşdirilməsini nəzərdə tutur.

Gələcək müharibə ssenariləri və siyasi mesajlar

Pekin Tayvana "bir ölkə - iki sistem" modelini təklif etsə də, adadakı aparıcı siyasi qüvvələr bu konsepsiyanı qətiyyətlə rədd edir. ABŞ rəsmi olaraq status məsələsində neytral mövqedə qalsa da, hər hansı zorakı ilhaqa qarşı çıxır. Eyni zamanda Tramp administrasiyasının Tayvan uğrunda birbaşa müharibəyə hazır olub-olmadığı sualı açıq qalır.

Lay Çin-de mətbuat konfransında ABŞ-la münasibətləri "sarsılmaz" adlandırıb və xəbərdarlıq edib: "Təcavüz qarşısında kompromis müharibəni dayandırmır, onu yaxınlaşdırır". Onun sözlərinə görə, ən təhlükəli ssenari Çin ordusunun hücumu deyil, Tayvanın təslim olmasıdır.

"The Washington Post" üçün yazdığı məqalədə o, Tayvanın "yenilməz ada modeli" qurduğunu açıqlayıb. Buraya çoxsəviyyəli "T-Dome" müdafiə sistemi, kibertəhlükəsizlik sahəsində yeni mexanizmlər, dron əleyhinə qurğular və asimmetrik hərbi balans daxildir.

Lay həmçinin qeyd edib ki, ölkə daxili koordinasiyanı da gücləndirib: ötən il yaradılan milli müdafiə dayanıqlığı komitəsi dövlət strukturlarını, ordunu və vətəndaş cəmiyyətini vahid sistemdə birləşdirir.

Regiondakı gərginlik və kəşfiyyat xəbərdarlıqları

Asiya kəşfiyyat qurumlarının məlumatına görə, Çin Tayvana mümkün hücumu artıq 2026-2027-ci illər üçün planlaşdıra bilər. Analitiklər bildirir ki, Pekin xüsusilə ABŞ-da daxili siyasi qarışıqlığın yarana biləcəyi dövrü gözləyir.

Son aylar Çin ordusu Tayvan ətrafında rekord sayda uçuşlar və iki günlük hərbi dəniz təlimləri keçirib. Çin XİN-i sərt bəyanatlarla çıxış edərək bildirib: "Kim Tayvanı ayırmağa cəhd edərsə, qanı axacaq və başını divara vuracaq".

Tayvan hazırda seçimini edib: kompromis yox, deterensiya; gözləmə yox, hazırlıq. Adanın rəhbərliyi bunun təkcə Tayvanın deyil, bütün Hind-Sakit okean regionunun təhlükəsizlik arxitekturası üçün yeni mərhələnin başlanğıcı olduğunu bildirir. Lay Çin-de vurğulayır: "Biz sülh istəyirik. Amma gələcəyimizi qorumaq üçün ən qətiyyətli tərəf biz olmalıyıq".