"Türkiyə ilə İsrail arasında diplomatik qalmaqal" - "Anadolu Ajansı"

"İsrail "təhlükəsizlik" bəhanəsi altında Suriyanın suverenliyi və Türkiyənin strateji maraqlarını təhdid edir..."

İsrail baş naziri Benyamin Netanyahyu son müsahibəsində bəyan edib ki, İsrail Cənubi Suriya üzrə Türkiyənin "müdaxiləsinin" qarşısını alıb.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Anadolu Ajansı" agentliyi məlumat yayıb.

Məlumatda deyilir ki, bu açıqlama Türkiyə mətbuatında dərhal ciddi narazılıq yaradıb, Ankarada bu addım suverenliyə müdaxilə kimi qiymətləndirilib. Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidan bəyan edib  ki, İsrailin Suriyadakı hərəkətləri bölgədə sabiyliyi sarsıda bilər. Baş verənlər İsrail-Türkiyə münasibətlərində diplomatik gərginliyin artdığını göstərir.

Regionda strateji fon və İsrailin mövqeyi

Suriya müharibəsinin yeni mərhələsinə keçməsi, aksiyalar və hərbi zolaqların yenidən formalaşması ilə birgə, İsrail və Türkiyənin eyni regionda, lakin fərqli güc dairələrində fəaliyyət göstərməsi mümkün olub. Məsələn, İsrail Cənubi Suriyada güclənmək istəyir və burada Türkiyənin iştirakı qarşısında ehtiyatlıdır.

İsrailin bu sahədə bəzi hava zərbələri həyata keçirdiyi məlumdur, məsələn, 3 aprel 2025-ci il tarixli hava əməliyyatı nəticəsində Cənubi Suriyadakı hava bazası vurulub və Türkiyə tərəfindən istifadə edilə biləcək bir obyekt olduğu bildirilir.

Beləliklə, İsrailin Türkiyə-Suriya marşrutunda yaranan hər hansı hərbi və ya siyasi nüfuz artımını "strateji təhdid" kimi görməsi tamamilə təsadüfi deyil. Lakin bu yanaşma region daxilində balansın pozulması və mülki şəxslərin təhlükəyə məruz qalması risklərini artırır.

Qəzza məsələsi və Türkiyənin rolu

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Qəzza bölgəsində İsrailin hərəkətlərini açıq şəkildə tənqid edib. O, bildirib ki, İsrail yalnız binaları yox, həm də bölgənin infrastrukturu və ekosistemini dağıdıb, nəticədə Qəzzada həyatın inkişafını onilliklərlə geriyə atıb. Ərdoğan bu davranışı "Fələstin xalqına qarşı sistemli zorakılıq" kimi qiymətləndirir.

Ərdoğan həmçinin Qəzzada atəşkəsin qorunmasında və sabitləşdirmə tədbirlərində Türkiyənin roluna işarə edib. Ancaq İsrail rəsmi olaraq Türkiyə hərbi və təhlükəsizlik qüvvələrinin Qəzza bölgəsinə daxil edilməsinə qarşı çıxır, hesab edir ki, bu, təhlükəsizlik baxımından qəbuledilməzdir.

Kritik yanaşma və İsrailin cavabdehliyi

İsrailin bu məsələdə seçimi addımlarını açıqlamadan, anonim zərbələr və bəyanatlardan istifadə edərək müəyyən dərəcədə məsuliyyətsizlik təəssüratı yaradır. Türkiyə və bir sıra beynəlxalq müşahidəçilər hesab edir ki, İsrail "təhlükəsizlik" bəhanəsi altında Suriyanın suverenliyini və Türkiyənin strateji maraqlarını təhdid edir.

Əsas arqumentlər belədir: Türkiyənin fəaliyyətləri həqiqətən təhlükəli idimi, yoxsa İsrail sadəcə öz güc dairəsini genişləndirməyə çalışır? Zərərçəkən mülki şəxslər varsa, İsrail beynəlxalq hüquqa görə hesab verməlidir. Diplomatik və hərbi rəqiblə birbaşa dialoq qurmaq əvəzinə, belə bəyanatlar vəziyyəti gərginləşdirir.