"Həyatda yaşlanmanın sürətləndiyi iki əsas dövr" - Elmi tədqiqat

"Bu dövrlər bioloji göstəricilərin çoxunda kəskin dəyişikliklərlə xarakterizə olunur..."

Orqanizmdə kəskin dəyişikliklər dövrləri

"ScienceAlert" nəşrində dərc olunmuş yeni araşdırma göstərir ki, insanın yaşlanma prosesi həmişə tədricən olmur. 2024-cü ildə aparılan geniş tədqiqatda müəyyən olunub ki, həyat boyu iki dövr var ki, orqanizm xüsusilə sürətlə dəyişir - bu, təxminən 44 və 60 yaşlarda baş verir. Bu dövrlər bioloji göstəricilərin çoxunda kəskin dəyişikliklərlə xarakterizə olunur.

Tədqiqat 108 yetkin iştirakçı üzərində aparılıb, bir neçə il ərzində davamlı bioloji nümunələr toplanıb. Ümumilikdə 135 239 RNA, protein, lipid və mikrobion nümunəsi toplanıb. Hər iştirakçı orta hesabla 47 nümunə verib, biri isə 367 nümunə təqdim edib. Bu, 246 milyarddan çox məlumatın təhlilinə imkan yaradıb.

Nəticələr molekulların dəyişməsində iki aydın pik olduğunu göstərib: 40-44 yaş pikində lipid, spirt və kofein metabolizmi, ürək-damar sistemi, dərinin və əzələlərin funksiyası nəzərə çarpır. 60 yaşlarda isə karbohidrat və kofein metabolizmi, ürək-damar göstəriciləri, dərinin və əzələlərin vəziyyəti, immun sistemi və böyrəklərin fəaliyyəti ilə bağlıdır.

Gündəlik tövsiyə: 40-45 yaşlarda sağlam həyat tərzinə diqqət artırmaq, balanslı qidalanmaq, müntəzəm idman etmək və zehni fəaliyyətləri aktiv saxlamaq bu dəyişiklikləri yumşalda bilər.

Səbəblər, məhdudiyyətlər və gələcək perspektivlər

Alimlər bildirir ki, birinci pik qadınlarda menopauza dövrünə təsadüf edir, amma dəyişikliklər kişilərdə də müşahidə olunub. "Görünür, daha mühüm mexanizmlər var ki, həm kişilərdə, həm də qadınlarda orqanizmin kəskin dəyişikliklərinə təsir edir", - metabolomist Şyaotao Şen izah edir.

Tədqiqat 25-70 yaş arası kiçik bir qrup üzərində aparıldığından, daha dəqiq nəticələr üçün böyük nümunə ilə əlavə müşahidələr və təcrübələr vacibdir. Alimlərin fikrincə, bu "yaşlanma sıçrayışlarını" anlamaq ürək, immun sistemi və metabolizm problemləri də daxil olmaqla, yaşla əlaqəli xəstəliklərin qarşısının alınması və müalicəsi üçün effektiv üsulların hazırlanmasına kömək edə bilər.

Gündəlik tövsiyə: 60 yaş civarında həkim müayinələrini artırmaq, qidalanmada şəkər və karbohidrat balansına diqqət etmək, fiziki fəaliyyət və sosial aktivliyi qorumaq daxili sistemləri sabitləşdirə və yaşlanmanın mənfi təsirlərini yavaşlada bilər.