"ABŞ-ın yeni Qəzza planı: bölgənin iki hissəyə bölünməsi və artan narazılıqlar" - "The Wall Street Journal"

"Vaşinqton və Təl-Əviv arasında gərgin razılaşmalar fonunda həm Yaxın Şərq, həm də Qərb ictimaiyyəti planın əleyhinə çıxış edir..."

Tramp administrasiyası və İsrail Qəzza bölgəsini iki hissəyə bölmək üzərində işləyir - biri İsrailin nəzarətində "təhlükəsiz zona", digəri isə HƏMAS-ın təsirində qalacaq ərazi.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Wall Street Journal" nəşri yazıb.

Qəzzanın iki zonaya bölünməsi planı

Planın məqsədi HƏMAS silahsızlaşdırılana qədər bərpa işlərini yalnız İsrailin idarə etdiyi hissədə aparmaqdır.

ABŞ-ın vitse-prezidenti Cey Di Vens və prezidentin kürəkəni Cared Kuşner İsraildə danışıqlar apararaq hər iki tərəfi atəşkəsə riayət etməyə çağırıb. Kuşnerin sözlərinə görə, "yeni Qəzzanın" inşası üçün ilkin ideya hazırlanır - burada fələstinlilər üçün məskunlaşma, iş və mənzil imkanları yaradılacaq.

Hazırda İsrail ordusu Qəzza ərazisinin təxminən 53 faizinə nəzarət edir. Lakin ərəb vasitəçilər bu planın bölgədə daimi İsrail nəzarəti yarada biləcəyindən narahatdır və belə şərtlərlə təhlükəsizlik qüvvələri göndərməyə razı deyillər.

Trampın sülh planı Qəzzanı idarə edəcək texnokrat hökumət və beynəlxalq təhlükəsizlik qüvvələrinin yerləşdirilməsini nəzərdə tutur, lakin bu ideya hələ ilkin mərhələdədir. İsrail baş naziri Binyamin Netanyahu isə Qəzza üzərində Fələstin Administrasiyasına hər hansı rol verilməsinə qarşı çıxır.

ABŞ diplomatik təzyiqi artırır

Vaşinqton planın həyata keçməsi üçün İsrailə ardıcıl yüksək səviyyəli nümayəndələr göndərir. Vitse-prezident Vens və Cared Kuşnerdən sonra yaxın günlərdə ABŞ dövlət katibi Marko Rubio və Tramp administrasiyasının nümayəndəsi Morqan Ortagus İsrailə gələcək.

Rubionun əsas missiyası Qəzzada atəşkəsi qorumaq, Ortagusun isə İsrailin şimal sərhədlərində sabitliyi təmin etməkdir. Onlara həmçinin BMT Təhlükəsizlik Şurasında müzakirə ediləcək Qəzza üzrə yeni qətnamə layihəsinin mətni üzərində iş tapşırılıb.

ABŞ bu məqsədlə Fransa və Böyük Britaniya ilə birgə fəaliyyət göstərir. Qətnamə Qəzzaya beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin yerləşdirilməsinə hüquqi əsas yaratmalıdır. Artıq İndoneziya 20 min hərbçisini göndərməyə hazır olduğunu bildirib. Danışıqlarda BƏƏ, Misir, Qətər və Azərbaycan da iştirak edir.

İsrail mətbuatı yazır ki, Trampın nümayəndələri Yaxın Şərqdə "mütəmadi nəzarətçilər" kimi qəbul edilir. Yerli rəsmi dairələr ABŞ-ın təzyiqini "misli görünməmiş" adlandırır, baxmayaraq ki, hər iki tərəf Qəzzanın demilitarizasiyası ideyasında ortaq mövqedədir.

Artan ictimai narazılıq və yəhudi ziyalıların etirazı

"Reuters/Ipsos"-un sorğusu göstərib ki, amerikalıların 59 faizi ABŞ-ın Fələstin dövlətçiliyini tanımasını istəyir. Bu göstərici Tramp administrasiyasının Qəzza planına qarşı ictimai rəydə ciddi fikir ayrılığını üzə çıxarır. Demokratların 80 faizi, respublikaçıların isə 41 faizi bu təşəbbüsü dəstəkləyir.

Digər tərəfdən, dünyanın müxtəlif ölkələrindən 460 tanınmış yəhudi ictimai xadimi, o cümlədən "Oskar" laureatları və keçmiş İsrail rəsmiləri BMT-yə müraciət edərək İsrailin Qəzzadakı hərəkətlərinə görə məsuliyyətə cəlb edilməsini tələb edib. "Yəhudilər ədalət tələb edir" adlı bu müraciətdə deyilir:

"Biz atəşkəsi alqışlayırıq, lakin bu, yalnız başlanğıc ola bilər. İşğal, aparteid və fələstinlilərin hüquqlarının inkarı davam edir. İsrailin hərəkətləri beynəlxalq hüququ kobud şəkildə pozur və cavabdehlik labüddür". Məktub müəllifləri vurğulayıb ki, onların həmrəyliyi yəhudiliyə qarşı çıxmaq deyil, əksinə, onun insani dəyərlərinin təcəssümüdür.

Beləliklə, Qəzza ətrafında formalaşan yeni siyasi reallıqda Vaşinqtonun planı həm ərəb dövlətləri, həm də Qərb ictimaiyyəti tərəfindən ehtiyatla qarşılanır. Tramp administrasiyası bölgəni "təhlükəsiz və idarəolunan" hala gətirmək istəyir, lakin tənqidçilər bu planı Qəzzanı faktiki olaraq daimi İsrail nəzarəti altına salmaq cəhdi kimi qiymətləndirir.