"İranda ailə qalmaqalı siyasi böhranı alovlandırdı: hakimiyyət həm daxili, həm də xarici düşmən axtarır" - İsrail mətbuatı

"Şamxaninin qızının "qərb üslubunda" toyu, iqtisadi böhran və 80 min "əxlaq keşikçisi"nin səfərbərliyi fonunda Tehran rejimi sarsıntı içindədir..."

İranda böyük rezonans doğuran video sosial şəbəkələri bürüyüb: Əli Xameneinin yaxın çevrəsinə aid olan keçmiş milli təhlükəsizlik katibi Əli Şamxani qızını dekolteli gəlinlikdə mərasimə aparır. 

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "israelinfo.co" nəşri yayıb.

Şamxani ailəsinin toyu və rejimdəki parçalanma

Kadrlarda hicabsız qadınlar, "qərb tərzində" musiqi və lüks zal görünür. Toyun 2024-cü ilin mayında Tehrandakı bahalı "Espinas Persian Gulf" otelində keçirildiyi məlum olub.

Sosial mediada və mətbuatda bu görüntülər qəzəb doğurub -xalq iqtisadi sanksiyalar altında yaşadığı halda, rejim elitasının belə dəbdəbəli mərasimlər keçirməsi "ikiüzlülük" kimi qiymətləndirilib. Mühafizəkar "Kayhan" qəzeti və "Mashregh News" kimi nəşrlər isə videonun yayılmasında İsraili və islahatçılara yaxın qüvvələri günahlandırıblar.

Bəzi siyasətçilər iddia edir ki, bu "sızma" daxildəki siyasi qisasın nəticəsidir: Şamxani vaxtilə Həsən Ruhanini İranın Ukrayna təyyarəsinin vurulması hadisəsini gizlətməkdə ittiham edib. İndi isə onun ailəsinə qarşı "etik qisas" həyata keçirildiyi bildirilir.

"Əxlaq polisi"nin səssiz qayıdışı

Qalmaqalın ardınca hökumət "Hicab və İffət üzrə Qərargah"ın genişləndirildiyini açıqlayıb. Təkcə Tehranda 80 minə yaxın "əxlaq nəzarətçisi" fəaliyyət göstərəcək. Onların vəzifəsi qadınların geyimini, ictimai davranışını və "mənəvi qaydalara riayətini" izləməkdir. Sosial mediada istifadəçilər yenidən "əxlaq polisinin" (Gəşt-e Erşad) furqonlarının küçələrə çıxması barədə məlumatlar paylaşırlar.

Qanunlar dəyişməsə də, indi nəzarət daha gizli və sistematik formadadır: qadınlara mesajla xəbərdarlıq edilir, iş yerləri bağlanır, sənətçilər və idmançılar fəaliyyətlərindən uzaqlaşdırılır. İnsan haqları müdafiəçiləri bildirir ki, bu yeni nəzarət mexanizmi "ictimai səssizlikdə qorxu yaratmaq" məqsədi daşıyır.

İqtisadi uçurum və artan etiraz qorxusu

Bütün bu daxili gərginlik fonunda İran iqtisadiyyatı sürətlə çökür. Rial rekord səviyyədə dəyər itirib - 1 dollar artıq 1,1 milyon riala bərabərdir. İllik inflyasiya 40-50 faizə çatıb, ərzaq qiymətləri bir ildə 50 faizdən çox artıb.

"Reuters"-in yazdığına görə, hökumət daxilində son həftələr bir neçə təcili iclas keçirilib. Rəsmilər ABŞ və İsraili "iqtisadi sabotajda" ittiham edir, lakin etiraf edirlər: "Etirazlar qaçılmazdır - bu, sadəcə zaman məsələsidir".

Ekspertlərə görə, "müqavimət iqtisadiyyatı" artıq işləməyən modelə çevrilib. Çin və Rusiya ilə məhdud ticarət 92 milyonluq ölkənin ehtiyaclarını ödəməyə qadir deyil. Tehran küçələrində narazılıq səssizcə böyüyür, xalq isə soruşur: "Nə qədər dözmək olar?"

Bir toyun videosu ilə başlayan qalmaqal İranda daha dərin reallığı açıb, bu da dini elita ilə cəmiyyət arasındakı uçurum, iqtisadi fəlakətin yaratdığı gərginlik və rejimin bu böhranları nəzarətdə saxlamaq üçün qorxu siyasətinə qayıdışından ibarətdir.