"Qəzza bölgəsinin bərpası və yenidən qurulmasına ehtiyac var" - Ərdoğan

"Türkiyə regionda münasibətlərin normallaşmasında ilk addım atan ölkələrdən olacaq..."

Ərdoğan Qəzza və Afrika məsələlərində diplomatik və iqtisadi təşəbbüslərini açıqlayıb

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan İstanbulda keçirilən Türkiyə-Afrika Biznes və İqtisadi Forumunda çıxış edərək Qəzza bölgəsinin tezliklə bərpa və rekonstruksiya edilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Anadolu Ajansı" agentliyi məlumat yayıb.

Prezident bildirib ki, Türkiyə HƏMAS və İsrail arasında atəşkəsin uzunmüddətli olmasını təmin etmək üçün bütün səylərini göstərir. "İsrailin pis nüfuzuna görə biz həmişə diqqətli və ayıq olmalıyıq", -  Ərdoğan qeyd edib. Eyni zamanda o, Afrika qitəsindəki vəziyyətlə bağlı da danışaraq, Sudan menaqişəsinin davam etməsindən narahat olduğunu bildirib.

"Beynəlxalq icma və təşkilatlar Sudandakı faciəyə kifayət qədər diqqət ayırmır. Qan tökülməsini dayandırmaq isə bizim ümumbəşəri borcumuzdur", - o, bildirib. Prezident həmçinin qeyd edib ki, Qərb Afrika ölkələrindəki vətəndaş müharibələrini və qarşıdurmaları qitə üçün labüd hadisə kimi qəbul edir.

Türkiyə-Afrika əməkdaşlığı və investisiyaların rolu

Ərdoğan vurğulayıb ki, 2005-ci ildən bəri Türkiyə ilə Afrika ölkələri arasındakı münasibətlər strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə çatıb. "Son iyirmi ildə əlaqələrimizi misilsiz səviyyəyə yüksəltdik. Biz məmnunuq ki, ortaq səylərimiz sayəsində Türkiyə və Afrika arasında strateji tərəfdaşlıq formalaşıb", - o, bildirib.

Türkiyə hazırda Afrikada 44 səfirliklə təmsil olunur və yaxın gələcəkdə bu sayı 50-yə çatdırılması planlaşdırılır. Ərdoğan qeyd edib ki, 2 mindən çox layihə icra olunub, ümumi dəyəri 97 milyard dollar olan bu layihələrdə 100 mindən çox afrikalı işlə təmin edilib. Ticarət həcmi isə 2003-cü ildə 5,4 milyard dollar idisə, 2024-cü ilin sonuna qədər təxminən 40 milyard dollara çatıb.

"Türkiyə 49 Afrika ölkəsi ilə Biznes Şuraları yaradıb, ticarət attaşelərimiz 31 ölkədə fəaliyyət göstərir. Bu əməkdaşlıq həm Türkiyənin, həm də Afrika ölkələrinin rifahına xidmət edir", - Ərdoğan əlavə edib.

Türkiyə-İsrail ticarət əlaqələrinin bərpası şərtləri

Türkiyə, Qəzza bölgəsində atəşkəsin davam etməsi şərti ilə İsraillə ticarət əlaqələrini bərpa etməyə hazır olduğunu açıqlayıb. Türkiyənin Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Şurasının rəhbəri Nail Ülpak bu addımın əsas səbəbinin atəşkəsin qorunması və iqtisadi əməkdaşlığın bərpası olduğunu bildirib.

2024-cü ilin mayında Türkiyə İsraillə ticarətə embarqo qoyaraq ixrac və idxalı dayandırıb. Ərdoğan hələ bu məsələ ilə bağlı açıq açıqlama verməyib, amma biznes dairələri hesab edir ki, Türkiyə iqtisadi zərərin azaldılması və Qəzza bölgəsinin bərpasında iştirak üçün ticarət əlaqələrini bərpa etməyə çalışacaq.  

Bərpa prosesində Türkiyə-İsrail əməkdaşlığı

İsrail işgüzar dairələrinin fikrincə, Ərdoğan Qəzza bölgəsinin bərpası prosesində iştirak etmək üçün İsraillə iqtisadi əlaqələri yenidən qurmaq istəyir. Dubi Amitay bildirib ki, İsrail sərhəd keçidlərini nəzarətdə saxlayır və Qəzza bölgəsinə məhsul göndərmək istəyənlər İsraillə əməkdaşlıq etməlidir.

Son həftələrdə İsrail biznes dairələri Türkiyədən bir sıra şirkətlərin əməkdaşlıq üçün zənglər aldığını qeyd edib. Ekspertlər hesab edir ki, Türkiyə regionda münasibətlərin normallaşmasında ilk addım atan ölkələrdən biri olacaq. Amitay həmçinin qeyd edib ki, İsrailin bərpası uzun və çətin olacaq.

Əsas problemlər arasında qlobal boykot və mənfi rəy, tikinti sektorunda işçi çatışmazlığı və müharibə səbəbi ilə yığılan dövlət borcu durur. Buna baxmayaraq, işgüzar dairələr nikbindir: ticarət əlaqələri bərpa olunarsa və investisiyaların təşviqi təmin olunarsa, İsrail və Türkiyə iqtisadiyyatı yaxın illərdə artım göstərə bilər.