"Trampın Qəzza müharibəsi ilə bağlı mövqeyi dəyişib: İsrail dəstəyini itirir" - "Daily Caller"

"ABŞ prezidenti müharibənin uzanmasının İsrailə mənfi təsir göstərdiyini bəyan edib..."

İsrail uzun illərdir ABŞ-ın Yaxın Şərqdə əsas strateji tərəfdaşı sayılır. Vaşinqton hər il Təl-Əvivə milyardlarla dollarlıq hərbi yardım ayırır, ən müasir silah sistemləri ilə təmin edir və BMT-də İsrailin maraqlarını müdafiə edir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Daily Caller" nəşri yazıb.

Ənənəvi müttəfiqlik

Nəşr yazır ki, İkinci Dünya müharibəsindən sonra formalaşmış bu əməkdaşlıq, xüsusilə "soyuq müharibə" dövründə daha da güclənib. Lakin son aylarda İsrailin Qəzzada apardığı hərbi əməliyyatlar Vaşinqton daxilində fikir ayrılıqları yaradıb. Prezident Donald Trampın son bəyanatları da bu meylin bariz nümunəsi hesab olunur.

Trampın gözlənilməz mövqeyi

"Daily Caller" nəşrinə müsahibəsində Tramp bildirib ki, İsrail artıq ABŞ Konqresində əvvəlki kimi güclü lobbi imkanlarına malik deyil: "Onların lobbisi şirkətlərdən, korporasiyalardan və hətta dövlətlərdən daha güclü idi. Amma bu gün həmin gücün çoxu itib. Bu, həqiqətən də təəccüblüdür. Konqres üzərində tam nəzarət vardı, indi isə yoxdur".

Tramp əlavə edib ki, İsrail döyüş meydanında qələbə qazansa belə, "ictimai rəy savaşında uduzur" və bu, ölkənin imicinə zərbə vurur. Onun sözlərinə görə, dünya ictimaiyyəti artıq 7 oktyabr hadisələrini unudub, gündəlik diqqət isə Qəzzada dağıntılar və humanitar böhran üzərindədir.

ABŞ ictimai rəyində dəyişikliklər

"Pew Research" mərkəzinin sorğularına görə, 2022-ci ildə amerikalıların 42 faizi İsrail haqqında mənfi fikir bildirirdisə, bu rəqəm indi 53 faizə yüksəlib. Ənənəvi olaraq İsrailə dəstəyi yüksək olan respublikaçılar arasında da parçalanma müşahidə olunur - sorğu iştirakçılarının təxminən yarısı artıq İsraili dəstəkləmir.

Bu, ABŞ siyasətində mühüm siqnaldır. Çünki İsrailin gücü təkcə hərbi imkanlarında deyil, həm də Amerika cəmiyyətindəki dəstəyində idi.

Netanyahu ilə gərginlik

Trampın son açıqlamaları İsrail baş naziri Benyamin Netanyahu ilə münasibətlərdə də yeni gərginlik yaradıb. İddialara görə, bir müddət əvvəl məhz Tramp Netanyahunu mərhələli girov azad etmə planından imtina etməyə inandırıb və müharibəni davam etdirmək üçün "yaşıl işıq" verib. Amma indi ABŞ prezidenti əks mövqedə dayanaraq əməliyyatların dayandırılmasını tövsiyə edir. Bu, həm İsrailin daxili siyasi rəhbərliyində, həm də beynəlxalq diplomatiyada qarışıqlıq yaradıb.

İsraildə hərbi planlar

Bütün bunlara baxmayaraq, İsrail ordusu Qəzza şəhərinə ən genişmiqyaslı hücuma hazırlaşır. Baş Qərargah rəisi Eyal Zamir bu addımın faydasız olacağını bildirsə də, hökumət planı təsdiqləyib və böyük səfərbərlik elan olunub. Bu isə bir tərəfdən İsrailin hərbi hədəflərdə israrlı olduğunu göstərir, digər tərəfdən beynəlxalq aləmdə narahatlıqları artırır.

ABŞ-ın dəstəyi davam edir, amma...

Trampın tənqidi mövqeyinə baxmayaraq, ABŞ-ın İsrailə dəstəyi strateji səviyyədə davam edir. Vaşinqton hərbi yardımı dayandırmır, regionda İsrailin təhlükəsizliyini birinci dərəcəli məsələ sayır. Lakin ictimai rəyin dəyişməsi və siyasi elitadakı diskussiyalar göstərir ki, bu dəstək əvvəlki kimi şərtsiz olmaya bilər.

Yeni reallıqlar

Trampın bəyanatları ABŞ-İsrail münasibətlərində dönüş nöqtəsi ola bilər. Vaşinqton hələ də Təl-Əvivin əsas müttəfiqidir, amma İsrailin nüfuz itkisi, lobbi imkanlarının zəifləməsi və ictimai rəyin dəyişməsi Yaxın Şərqdə güc balansını dəyişdirə bilər. İndi əsas sual budur: İsrail hərbi qələbəyə üstünlük verəcək, yoxsa beynəlxalq arenada nüfuzunu qorumaq üçün diplomatik həll yollarına üz tutacaq?..