"Şanxay sammitinin yekun sənədi qəbul edilib: Ukraynanın adı çəkilmir" - "Deutsche Welle"

"Böyük güclərin mövqeləri, BMT-yə islahat çağırışı və Putinin yeni ritorikası..."

Çinin Tyantszin şəhərində keçirilən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) sammiti yekun bəyanatla başa çatıb. 

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "dw.com" nəşri yazıb.

Sənəddə BMT-nin islahatına çağırış edilib, süni intellekt təhlükəsizliyindən tutmuş enerji və nəqliyyat sahələrinə qədər əməkdaşlığın genişləndirilməsi vurğulanıb, İsrail və ABŞ-ın İrana zərbələri qınanıb. Ancaq ən diqqətçəkən məqam odur ki, sənəddə Ukrayna müharibəsinin adı çəkilməyib.

BMT-yə islahat çağırışı və yeni əməkdaşlıq sahələri

Sammitin yekun sənədində üzv dövlətlər BMT-nin "müasir siyasi və iqtisadi reallıqlara uyğunlaşdırılması" üçün dəqiq islahata ehtiyac olduğunu bildirib. Xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrin təşkilatın idarəetmə strukturlarında daha geniş təmsil olunmasının vacibliyi vurğulanıb.

Bununla yanaşı, ŞƏT dövlətləri süni intellektin təhlükəsizliyi üzərində birgə işləmək, hərbi, enerji və nəqliyyat sahələrində əməkdaşlığı gücləndirmək barədə razılığa gəlib. Bu, təşkilatın sadəcə regional deyil, həm də qlobal oyunçuya çevrilmək iddiasını göstərir.

Yaxın Şərq gündəmdə, Ukrayna yox

Yekun bəyanatda ən çox diqqət çəkən mövzulardan biri Qəzza və Yaxın Şərqdəki böhran olub. İsrailin hərbi əməliyyatları və ABŞ-ın İrana yönəlmiş zərbələri sərt tənqid olunub. ŞƏT ölkələri bu addımların "mülki əhali arasında çoxsaylı qurbanlara və humanitar fəlakətə" səbəb olduğunu bəyan edib.

Ancaq sənəddə Avropanın İkinci Dünya müharibəsindən sonra şahid olduğu ən böyük silahlı münaqişə - Ukrayna müharibəsi haqqında bircə kəlmə də yoxdur. Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi bunu "rəsmilərin hər şeyi deyən susqunluğu" kimi qiymətləndirərək bəyan edib: "Təəccüblüdür ki, sənəddə bir çox digər müharibələr, terror aktları xatırladılır, amma Avropadakı ən böyük təcavüz savaşı görməzdən gəlinir".

Putinin ritorikası və Tramp amili

Sammitdə çıxış edən Vladimir Putin yenə də Moskvanın köhnə ritorikasını təkrarlayıb. O, Ukraynadakı müharibəni Qərbin "çevriliş ssenarisi" ilə əsaslandırmağa çalışıv və NATO-ya cəlbetmə cəhdlərini bəhanə kimi təqdim edib. Eyni zamanda, Çin, Hindistan və digər tərəfdaşların "sülh təşəbbüslərini" yüksək qiymətləndirdiyini bildirib.

Putin həmçinin ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə avqust ayında Alyaskada keçirilən görüşə toxunaraq "anlaşmanın əldə edildiyini" və bunun "Ukraynada sülhə yol aça biləcəyini" söyləyib. Bu, Qərb mediası tərəfindən şübhə ilə qarşılanır, çünki həm Moskvanın real mövqeyi, həm də Trampın özünün qeyri-sabit diplomatik kursu çox suallar doğurur.

Sammit kuluarları: Modi və Ərdoğanla danışıqlar

Sammitin kənarında Putin Hindistanın baş naziri Narendra Modi və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşlər keçirib. Hər iki görüşdə həm Ukraynada müharibənin sonu, həm də iqtisadi əməkdaşlıq məsələləri gündəmdə olub. Hindistanın "Hindu" qəzetində isə həmin gün ölkənin energetika naziri Hardip Sinqh Puri məqalə ilə çıxış edərək Qərbin iddialarını rədd edib və bildirib ki, Hindistan Rusiyadan neft alaraq "qazanc əldə etmir", sadəcə enerji təhlükəsizliyini təmin edir.

ŞƏT-in səssizliyi və yeni güc balansı

ŞƏT sammitinin yekun sənədi bir daha göstərdi ki, təşkilat beynəlxalq sistemdə yeni alternativ mərkəzə çevrilmək iddiasındadır. Amma Ukraynanın adının çəkilməməsi Moskvanın diplomatik qələbəsi kimi görünür. Bu, həm də onu göstərir ki, Qərbin təcrid strategiyasına baxmayaraq, bir çox böyük dövlətlər münaqişəyə görə Rusiyadan üz döndərməyə tələsmir. Bununla belə, susqunluq özü də siyasi mövqedir. Və bu mövqenin Ukraynanın taleyinə necə təsir göstərəcəyi yaxın aylarda daha aydın olacaq.