Evi sökülənlərin nəzərinə:  Buna görə əlavə pul ala bilərsiniz!

Bəzən bina sakinləri öz mənzillərini şəxsi vəsaitləri hesabına təmir edir, eyvanlarını böyüdür və ya otaq sayı artırmaqla yaşayış şəraitini yaxşılaşdırırlar. Lakin bina plana düşdükdə bu dəyişikliklərin necə qiymətləndirilməsi və kompensasiya olunması sual doğurur. Bu cür xərclər ümumi dəyərləndirmədə nəzərə alınırmı, yoxsa təmirsiz mənzillərlə eyni hesablanır?

 

“Bu baxımdan, tikinti şirkətləri ilə əmlak sahibləri arasında danışıqlar aparılmalı və ortaq bir razılıq əldə olunmalıdır. Əgər əmlak sahibi hər hansı bir səbəbdən narazıdırsa, bu məsələ yalnız dialoq və qarşılıqlı anlaşma yolu ilə həll olunmalıdır. Məsələn, əgər əmlak sahibi mənzilində əlavə işlər aparıbsa – məsələn, eyvan  tikibsə və ya əlavə xərclər çəkib – bu xərclər sənədlərlə sübut edilməli və tikinti şirkəti tərəfindən nəzərə alınmalıdır. Tikinti şirkəti bu məsrəfləri qiymətləndirməli və müvafiq kompensasiyanı təmin etməlidir. Çünki əmlak sahibi həmin sahəyə vəsait sərf edib və bu nəzərə alınmalıdır. Ən vacibi isə budur ki, istər tikinti şirkəti, istərsə də əmlak sahibi yalnız qarşılıqlı razılaşma ilə addım atmalıdırlar. Əgər belə bir razılıq əldə olunmazsa, tərəflər məhkəməyə müraciət edə bilər. Hər iki tərəf bir-birinə qarşı hüquqi iddia qaldıraraq məsələnin məhkəmə yolu ilə həllinə çalışa bilər. Lakin ən düzgün və faydalı yol məhkəməyə getmədən, bütün hallar sənədləşdirilməklə, qarşılıqlı razılaşma əsasında problemi həll etməkdir”.

 

 

“Məsələn, 50 kvadratmetrlik evi olan bir şəxs, evinin sökülməsi müqabilində tikinti şirkətindən 1,5-3 il müddətində kirayə pulu tələb edə bilər. Çünki ev söküləndən sonra həmin şəxs küçədə qala bilməz və şirkət onu ya başqa bir mənzillə təmin etməli, ya da aylıq kirayə haqqını ödəməlidir.

Bundan başqa, əmlakı sökülən şəxs tikiləcək yeni binadan əlavə otaq və kvadrat metr tələb etmək hüququna da malikdir. Çünki əvvəlki mənzilin ölçüsünə və şəraitinə uyğun şəkildə əvəzləyici mənzil təklif olunmalıdır. Bu da danışıqlar zamanı əsas müzakirə mövzusudur.

Bununla yanaşı, təmir məsələsi də nəzərə alınmalıdır. Əgər sökülən mənzil təmirli olubsa, əmlak sahibi həmin təmirə görə də kompensasiya tələb edə bilər. Mənzilin vəziyyəti baxış zamanı qiymətləndirilir və təmirli evin əvəzinə tikinti şirkəti tərəfindən yenidən təmirli mənzil verilməlidir.

Əlavə kvadrat metr məsələsinə gəldikdə isə, qeyd etdiyimiz kimi, konkret bir qanuni rəqəm olmadığından bu da yalnız razılaşma yolu ilə həll olunur. Məsələn, 50 kvadratmetrlik mənzili sökülən şəxs yeni binadan 70-80 kvadratmetr sahə tələb edə bilər və bu, tamamilə normal sayılır. Bu, həm də əvvəlki və yeni tikililər arasındakı fərqlə bağlıdır. Belə ki, əvvəllər 50-60 kvadratlıq evlərdə 3 otaq yerləşirdisə, bu gün yeni tikilən binalarda eyni sahə bir otaq hesab olunur. Buna görə də vətəndaş haqlı olaraq tələb edə bilər ki, “mənim əvvəlki evim 3 otaqlı olubsa, siz də mənə eyni sayda otaq olan, məsələn, 70-75 kvadratlıq 3 otaqlı mənzil təklif etməlisiniz”. Əgər tikinti şirkətinin layihəsində belə sahədə mənzil varsa, bu şəxsə təklif edilməlidir. Əgər uyğun sahədə və ya otaq sayında mənzil yoxdursa, bu zaman alternativ həll yolları nəzərdən keçirilə bilər. Məsələn, tikinti şirkəti həmin mənzili daha yuxarı kvadratla, lakin əlavə ödənişlə təklif edə bilər. Eyni zamanda, bu ödəniş kirayə haqqından və ya təmir pulundan çıxılaraq balanslaşdırıla bilər. Yaxud da, razılıq əsasında mənzil "podmayak" – yəni ilkin təmirsiz vəziyyətdə təqdim edilə bilər. Bütün bu halların əsasında yalnız qarşılıqlı razılaşma dayanmalıdır. Danışıqlar ümumiyyətlə üç əsas mərhələdə aparılır:

Kirayə məsələsi – Ev söküldükdən sonra sakin harada yaşayacaq? Tikinti şirkəti ya yaşayış sahəsi verməli, ya da aylıq kirayə haqqını ödəməlidir.

Yeni mənzilin sahəsi – Sökülən mənzilin ölçüsünə uyğun və ya daha geniş sahədə yeni mənzil tələb oluna bilər. Bu da razılaşma yolu ilə müəyyən olunur.

Təmir və təmir pulu – Əgər sökülən mənzil təmirli olubsa, həmin şəraitdə mənzil verilməli və ya təmirə görə kompensasiya ödənilməlidir”.

 

 

 “Əmlak sahiblərinin haqlı tələbləri nəzərə alınmalı, tikinti şirkətləri də imkanları daxilində ədalətli yanaşma nümayiş etdirməlidir. Təəssüf ki, bəzən razılaşma əldə olunmur. Belə hallarda əmlak sahibi və ya tikinti şirkəti məhkəməyə müraciət edir. Bu da tərəflər üçün əlavə vaxt və maliyyə itkisinə səbəb olur. Tikinti şirkəti üçün isə bu vəziyyət daha ciddi problemlər yaradır. Məsələn, binada yaşayanların bir hissəsi artıq kirayəyə çıxıb, digərləri isə razılaşmadığı üçün məhkəmə çəkişmələri davam edir. Bu isə şirkətin layihənin icrasını uzadır və iqtisadi cəhətdən ziyan vurur. Ən ideal və faydalı yol – qarşılıqlı razılaşma ilə problemi yerində, sakit və konstruktiv şəkildə həll etməkdir”.

 

 

“Quru və şifahi razılaşmalar, təəssüf ki, heç bir hüquqi əhəmiyyət daşımır və sonradan məhkəmə predmetinə çevrilə bilmir. Bu səbəbdən vətəndaşlara ciddi şəkildə tövsiyə edirəm ki, tikinti şirkətləri ilə aparılan bütün danışıqlar yalnız müqavilə formasında və notarial qaydada təsdiqlənmiş şəkildə rəsmiləşdirilsin. Çox hallarda razılaşmalar sadəcə şifahi formada qalır, heç bir sənədə yazılmır və nəticədə tərəflər arasında anlaşılmazlıqlar yaranır. Bu isə sonradan ya məhkəmə çəkişməsinə, ya da əmlak sahibinin hüquqlarını itirməsinə səbəb ola bilər.

Bu səbəbdən bütün vətəndaşlara tövsiyə edirəm ki, şirkətlə bağlanacaq razılaşmalar mütləq şəkildə yazılı müqavilədə əks olunmalıdır. Həmin müqavilə notarial qaydada təsdiqlənməlidir və vətəndaş müqaviləni imzalamamışdan əvvəl onu tam oxumalı və başa düşməlidir.

Əgər hər hansı şifahi razılaşma olubsa, onun da müqavilədə öz əksini tapdığından əmin olmalıdır. Unutmaq olmaz ki, oxunmadan və ya tam başa düşülmədən imzalanan müqavilələr gələcəkdə ciddi hüquqi problemlərə səbəb ola bilər. Ona görə də vətəndaşlar bu prosesə diqqətlə yanaşmalı və hüquqlarını müdafiə etmək üçün bütün sənədləri düzgün və şəffaf şəkildə rəsmiləşdirməlidirlər”.