SOS! Boşanma dünya trendinə çevrilir - Azərbaycanda isə...

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

Lalə Mehralı: “Qadının hüquq və azadlığı boşanma hüququ ilə ölçülə bilməz”

Məlumdur ki, bütün dünyada boşanmaların sayı artır. Ailə getdikcə qeyri-sabit bir quruma çevrilir. Yalnız bir çox İslam dövlətlərində ailə demək olar ki, yüz illər əvvəl olduğu kimi sarsılmaz bir quruluş olaraq qalır. Bəlkə də ona görə ki, orada yalnız kişinin nikah bağını pozmaq hüququ var. Qadının isə yalnız məhkəməyə müraciət etmək hüququ var və bu da cəmiyyətdə qınanan bir hərəkətdir. Üstəlik, bunun üçün onun ciddi səbəbləri olmalıdır. “Xasiyyətimiz tutmur” arqumenti İslam ölkələrinin çoxunda işləmir.

Avropa və ABŞ-da olduğu kimi Rusiyada da boşanmaların sayı nikahların sayına nisbətən ildən-ilə artır. Bizim ölkəmizdə də artıq hər qurulan 3 ailədən biri bir neçə ilin içində dağılır. Tendensiya göstərir ki, bu gedişlə yaxın vaxtlarda hər iki ailədən biri dağılacaq.

Sosioloqların fikrincə, boşanma səbəbləri əhəmiyyətli dərəcədə fərqlidir. Bütün dövlətlərin vətəndaşlarının yalnız bir ümumi cəhəti var: onların hamısı xəyanətə dözməyə hazır deyillər. Bu boşanma səbəbi bütün dünyada əsas səbəblərdən biri olaraq qalır. Ölkəmizdə isə boşanmaların təxminən dörddə biri xəyanət ucbatından baş verir.

Avropada alimlərin göstərdiyi boşanmaların əsas səbəblərindən biri əhalinin rifahının yüksəlməsi, maddi sərvətlərin cəmiyyətin bütün təbəqələri arasında daha ədalətli bölüşdürülməsi və dövlət müavinətləri sisteminin sürətli inkişafıdır. Bu, paradoksal olaraq ona gətirib çıxarıb ki, Avropanın ən firavan ölkələrində hər bir həyat yoldaşı müdafiə olunduğunu hiss edir və uşaqları olsa belə, bütün çətinliklərin öhdəsindən təkbaşına gələ bilir.

Yəni iqtisadi dayaq kimi nikah getdikcə daha az insana ehtiyac duyur, lakin ailəni sevən insanların birliyi kimi həmişə işləmir, çünki onun alternativi var: çoxlu sayda cütlük münasibətləri rəsmi qeydiyyatdan keçirmədən vətəndaş birliyində yaşayır.

Beləliklə, dünya üzündə boşanmaların əsasən 13 səbəbi qeyd olunur. Sıralama şərtidir və ölkələr üzrə yerləri dəyişə bilər:

1-ci səbəb - tək yaşamaq sərfəlidir - Boşanma nisbətinin 71 faizlə dünyada ən yüksək göstəricilərdən biri olduğu Belçikada subay olmaq sadəcə olaraq faydalıdır. Belçikada ənənəvi evlilik getdikcə populyarlığını itirir və bu tendensiya dünyaya sirayət edir.

2-ci səbəb - xəyanət və yadlaşma - Avropada boşanmaların ən çox göstərilən səbəbləri arasında sosioloqlar ər-arvadın xəyanətini və bir-birinə yadlaşmasını qeyd edirlər;

3-cü səbəb - alkoqolizm və narkomaniya - Həyat yoldaşlarından birinin alkoqolizm və narkotik asılılığı kimi sosial patologiyalar boşanmaların ümumi səbəbi olaraq qalır;

4-cü səbəb - homoseksual münasibətlər - Ər-arvaddan birinin eynicinsli cinsi partnyor olması səbəbindən boşanmaların sayı artıb;

5-ci səbəb - sonsuzluq və ya uşaq sahibi olmaq istəməmək;

6-cı səbəb - kompüter asılılığı - Son onillikdə Avropada ortaya çıxan yeni boşanma səbəbləri arasında sosioloqlar kompüter asılılığı ilə bağlı şikayətləri və bu səbəbdən partnyoruna heç bir əhəmiyyət verilməməsini qeyd edirlər;

7-ci səbəb - evlilikdən daha çox həzz almaq istəyi - Amerikalıların yeni nəsilləri daha çox həzz ala bilsələr, evliliyin sabitliyini təmin edərlər;

8-ci səbəb - irqi, milli, dini və digər inanclara görə uyğunsuzluq;

9-cu səbəb - maliyyə çətinlikləri;

10-cu səbəb - ailədə fiziki və ya ruhi zorakılıq;

11-ci səbəb - çətin həyat şəraiti;

12-ci səbəb - erkən nikah yaşı və erkən hamiləlik;

13-cü səbəb - qarşılıqlı anlaşmanın olmaması...

Bu barədə Musavat.com-a danışan sosioloq Lalə Mehralı bildirir ki, bəzən İslam ölkələrində qadın haqlarının tapdandığını iddia edirlər: “Deyirlər ki, qadınlara söz haqqı tanınmır, ailədə heç bir hüquqları yoxdur. Lakin həmin ölkələrin daxili mühitini yaxından müşahidə edəndə görürük ki, əslində qadınlar bu cəmiyyətlərdə mühüm yer tutur və onların hüquqlarının qorunması üçün əhəmiyyətli addımlar atılır.

Məsələn, qonşu İrana kənardan baxanda, bəziləri iddia edir ki, orada qadın hüquqları demək olar ki, mövcud deyil. Bu cür fikirlər boşanma hüququna görə irəli sürülür, deyirlər ki, qadınlar kişilərdən istədikləri vaxt və asan boşana bilmirlər. Qadının hüquq və azadlığı boşanma hüququ ilə ölçülə bilməz. Əgər azadlığı yalnız boşanmaqla ölçürüksə və bərabərliyi bununla müəyyənləşdiririksə, bu, düşüncə tərzində ciddi çatışmazlıqların olduğuna işarədir".

Qadına şiddət” alveri: kimlər həllini istəmir? – Dramatizm üzərindən biznes

L.Mehralı problemə daha geniş aspektdən baxmağı təklif edir: “Hindistan İslam ölkəsi deyil, lakin əhalisinin əhəmiyyətli hissəsi müsəlmandır. Üstəlik, çoxmillətli bir ölkədir. Orada boşanma statistikası necədir? Cəmi 2 faiz! Hətta bəzən bu rəqəm 2 faizə belə çatmır. Bu fakt göstərir ki, hansı dinə mənsub olmaqdan asılı olmayaraq, mənəviyyatı yüksək olan cəmiyyətlərdə ailə dəyərlərinə baxış tamamilə fərqlidir.

Əslində ailə qurmaq nə qədər çətindirsə, onun dağılması da bir o qədər çətin olmalıdır. Lakin bu gün ölkəmizdə ailələr asanlıqla dağılırsa, bu, ciddi təhlükədir. Boşanma statistikaları artıq kritik həddə çatıb və biz yalnız rəsmi boşanmaları görürük. Halbuki vətəndaş nikahında olan cütlüklərin ayrılması rəsmi statistikaya düşmür. Bu rəqəmləri də nəzərə alsaq, vəziyyətin daha da qorxulu olduğunu görə bilərik.

Bu səbəbdən istənilən cəmiyyətdə mənəvi dəyərlər ön planda dayanmalıdır. Maddi maraqlar üzərində qurulan ailələr bir gün dağılmağa məhkumdur".