Əgər məhkəməyə vəkili dəvət etmək imkanınız yoxdursa, onda məhkəmə baxışına özünüz hazırlaşmalısınız. Məhkəməyə getməzdən və məhkəmə iclasında iştirak etməzdən əvvəl öz mövqeyinizi hazırlamalısınız, yəni çıxışınızın əsas ideyasını və onu dəstəkləyəcək arqumentləri müəyyənləşdirməlisiniz. Bu sizin başlıca vəzifənizdir  və çətin işdir. Bir qayda olaraq, məhkəmədə araşdırılan mübahisənin sizin üçün güclü və zəif tərəfləri var; Məhkəmədə güclü tərəfləri gücləndirmək lazımdır.

İş üzrə mövqe danılmaz arqumentlər üzərində qurulmalıdır.Əlbəttə ki   mövqeyinizin  düzgünlüyünü sübut edən çoxlu arqumentləriniz ola bilər.Lakin unutmaq olmaz ki,  arqumentlərin əksəriyyəti asanlıqla təkzib oluna bilər, yəni onlardan imtina edilməli və yalnız inkaredilməz arqumentlər verilməlidir.Bu arqumentlər məntiqli və inandırıcı olmalıdır.Bu cür arqumentlərə qarşı çıxmaq əks tərəfiniz üçün çox çətin olacaq.Həm də bu cür arqumentlərinizi sonraya saxlamayın,tələb və ya etirazınızın əsası kimi önə çıxarın.Zəif arqumentləri isə axırda səsləndirin,ya da heç ortaya çıxarmayın.Çünki zəif arqumentlər mövqeyinizi zəif göstərə və hakimin inamını azalda bilər.

 

 

İşlə bağlı mövqeyinizi məhkəmə üçün yazılı şəkildə hazırlayın və sübutlarınızı məhkəmənin hazırlıq iclasında təqdim edin.İddia tələbinizi və ya sizə qarşl irəli sürülən iddiaya etirazınızı təsdiq edə bilən sübutları müstəqil əldə edə bilmirsinizsə(məsələn,kommersiya,bank sirri və s təşkil edən məlumatları)həmin sübutların əldə edilməsi üçün məhkəmə qarşısında vəsatət qaldıra bilərsiniz.Sübutlarınız,yazılı izahlarınız,etirazınız,yazılı vəsatətləriniz mütləq elektron məhkəmə sistemi vasitəsilə elektron qaydada təqdim edilməlidir.Əks halda sübutlarınız təqdim edilməmiş hesab ediləcək.

  Vəkil tuta bilməsəniz də mütləq vəkildən məsləhət alın.Çünki iddia ərizəniz düzgün hazırlanmasa,o geri qaytarılacaq.Tələbiniz düzgün qoyulmasa işi uduzacaqsınız.Mülki qaydada işə baxan məhkəmə sizə hüquqi yardım göstərməyəcək.Tələbi necə qoymusunuzsa,o tələb üzrə də işə baxacaq.Tələbin düzgün qoyulmaması və hüquqi əsaslandırılnaması uğurduzluğunuzun təməlidir.

    İddia tələbiniz və ya sizə qarşı irəli sürülən iddiaya etirazınız  hüquqi əsaslandırılmış,məntiqli, qısa, başa düşülən və oxunaqlı olmalıdır. Mövqeyinizi təsdiq edən sübutlara  istinad edin, bu, təqdimatınızı inandırıcı edəcək. Beləliklə, arqumentlərinizin heç birinin məhkəmənin diqqətindən yayınmamasını təmin edəcəksiniz.

   Məhkəmədə danışarkən sənədlərinizi sizin üçün əlverişli olan qaydada əlinizin altında saxlayın. Məhkəmə iclası həmişə  stresli bir vəziyyətdir və lazımi vaxtda lazımi sənəd tapmaq çətin ola bilər. Sənədlərinizi qaydasında saxlamaq, arqumentlərinizi asanlıqla idarə etməyə imkan verəcək.   

Məhkəmə iclasının gedişini qeyd edin, məhkəmədə kim nə deyir. Gələcəkdə hansl məlumata  ehtiyacınız olacağını heç vaxt bilmirsiniz və qeydlər sizə vacib olanı tapmağa kömək edəcək. Bu həm də növbəti məhkəmə iclasına hazırlaşmağa, rəqibinizin arqumentlərinə qarşı çıxmağa və mövqeyinizi möhkəmləndirməyə imkan verəcək. Vəkillər  məhkəmədə məhz  belə edirlər.

 

 

Məhkəmə iclasında əsas şeyi yaddaşınıza həkk etməlisiniz- məhkəməni haqlı olduğunuza inandırmalısınız. Bu o deməkdir ki, arqumentlərinizi hakimə aydın və inandırıcı şəkildə çatdırmalısınız.

Proses  iştirakçıları ilə mübahisə etməyə    ehtiyac yoxdur. Bu, hakimi qıcıqlandıracaq  və  istər-istəməz arqumentlərinizin inandırıcılığını azaldacaq. Unutmayın ki, kobudluq  zəiflik  əlamətidir. Rəqibə  mübahisədə qalib gəlmək üçün güclü arqumentlər olmadıqda buna müraciət edirlər. Məhkəmədə  hörmətli davranmaqla  rəqiblərlə mübahisələrə qarışmadan və öz mövqeyinizi məhkəməyə sakit şəkildə çatdırmaqla siz nitqinizin təsirliliyini və uğur şansını xeyli artırırsınız.

    İşgüzar, səliqəli və rəsmi geyinin. Biz təkcə sözlə deyil, bütün görünüşümüzlə danışırıq. Yaxşı görünən hər kəs bəyənilir. Xalq müdrikliyini xatırlayın: səni geyiminlə qarşılayır, ağlınla yola salırlar.

 

 

Məhkəmə qanunla müəyyən edilmiş qaydada aparılır. Məhkəmənin hazırlıq  iclası var, burada məhkəmə tərəflərin mövqelərini aydınlaşdırır və işə baxılması üçün sənədlərin kifayət qədər olmasını yoxlayır. Sübutlarınızı məhz bu mərhələdə təqdim etməlisiniz.Bir də işə mahiyyəti üzrə baxış iclası var.Bu mərhələdə məhkəmə tərəflərin izahatlarını dinləyir,sübutlarl araşdırır.Əgər məhkəmədə kiminsə şahid kimi dindirilməsini istəyirsinizsə,bu vəsatəti məhkəmənin hazırlıq iclasında verin.Şahidin ad,soyad,ata adını ,ünvanını və işə aid olan hansı halla bağlı məlumata malik olduğunu vəsatətdə göstərməlisiniz.Əks halda vəsatətiniz təmin olunmaya bilər.Unutmayın:şahidin verə biləcəyi məlumat işə aid olmalıdır.

Məhkəmə iclası təxirə salına bilər. 

Hər bir iclasda tərəflərin çıxış qaydasını hakim müəyyən edir. Onu izləyin. Bəzən belə görünə bilər ki, hakim rəqibinizə üstünlük verir. Bu, qıcıqlanmanmaya və həmsöhbətin sözünü kəsmək  istəyinə səbəb ola bilər. Əmin olun, istədiyinizi deməyə vaxtınız olacaq. Məhkəmənin müəyyən etdiyi qaydaya əməl edin. Qaydaların pozulması hakimi qıcıqlandıracaq və bu, məhkəmə sanksiyaları ilə nəticələnə bilər:məhkəmə zalından çıxarılma, cərimə.

Məhkəmə prosesinin qaydalarına uyğunluq, yaxşı hazırlanmış mövqe və yüksək keyfiyyətli sübutlar birləşərək, işin müsbət nəticəsi şansınızı əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Bu modeli məhkəmədə vəkillər tətbiq edir.Siz də bu model üzrə hərəkət edin.

 

 

Sakitliyinizi  qoruyun,məyusluğunuzu göstərməyin! Məhkəməyə “sağ ol”deyin və iclas zalını  tərk edin. Unutmayın, məğlubiyyəti qəbul etmək qələbəni qeyd etməkdən daha hörmətlidir. Sakitləşəndə, məhkəmə aktını öyrənin, məhkəmə qərarından şikayət etməyə vaxtınız olacaq.

Məğlubiyyətdən sonra edə biləcəyiniz ən yaxşı şey,  növbəti məhkəmə instansiyasına  hazırlaşaraq, sakit və düşünülmüş şəkildə qərardan  şikayət etməkdir.

 

 

Sadaladığım bu  qaydalar  sizə  kömək edəcək. Ancaq məhkəmədə təkbaşına qalib gəlmək çox çətin işdir. Məhz buna görə də cinayət, mülki, ailə , kommersiya və sair  işlər üzrə məhkəmələrdə maraqlarınızı  peşəkar əsaslarla təmsil edən vəkillər var. Cünki adi bir insan üçün məhkəmədə  iştiraka psixoloji hazırlığı və sənədləri hazırlamaq üçün hüquqi bilik və təcrübəni əldə etmək və birləşdirmək çətindir. İmkan daxilində işinizə  etibar etdiyiniz bir vəkili cəlb edin.