ABŞ-yə getmək istəyənlərə pis xəbər: Yeni miqrasiya qaydaları Azərbaycana da təsir edəcək?

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

ABŞ prezidenti Donald Tramp “Üçüncü Dünya” ölkələrindən immiqrasiyanı tamamilə dayandıracağını bəyan edib. O, bunun Amerika sisteminin “tam bərpa olunması” üçün vacib olduğunu, təhlükəsizlik riski daşıyan, Qərb dəyərlərinə uyğunlaşmayan və ölkəyə töhfə verməyən bütün şəxslərin deportasiya ediləcəyini bildirib. Trampın açıqlaması həm daxildə, həm də beynəlxalq müstəvidə ciddi müzakirə yaradıb.

Trampın bəyanatı nə dərəcədə real siyasətə çevrilə bilər? Bu siyasət Azərbaycan və ümumiyyətlə region ölkələrindən ABŞ-a miqrasiya ilə bağlı hansı dəyişikliklərə səbəb ola bilər?

Moderator.az-a açıqlama verən Liberal İqtisadçılar Mərkəzi İctimai Birliyinin sədri Akif Nəsirli bildirib ki, Donald Trampın “Üçüncü Dünya ölkələrindən immiqrasiyanı tam dayandırmaq” bəyanatı siyasi baxımdan sərt səslənsə də, real və tam şəkildə həyata keçməsi bir sıra hüquqi və siyasi məhdudiyyətlərlə üzləşə bilər:

“ABŞ qanunvericiliyinə görə prezident müəyyən ölkələrdən və ya müəyyən kateqoriya insanların girişini məhdudlaşdıra bilər, çünki ABŞ immiqrasiya qanunvericiliyinin (Immigration and Nationality Act – INA)

8 U.S.C. §1182(f) maddəsi prezidentə milli təhlükəsizlik məqsədləri ilə belə qərarlar vermək səlahiyyəti tanıyır.

Arayış: Bu maddənin mətni mahiyyətcə belədir:

Əgər Prezident hesab edirsə ki, müəyyən bir xarici vətəndaşın və ya onların hər hansı kateqoriyasının ABŞ-a girişi ölkənin maraqları üçün zərərlidir, o zaman Prezident bu şəxslərin girişini tamamilə dayandıra və ya istədiyi restriksiyaları tətbiq edə bilər. Qanun prezidentə bu qadağanı istədiyi müddətdə qoymaq hüququ verir.

Sadə dillə desək, prezident “ABŞ-ın maraqları” üçün təhlükə yaradığını düşündüyü istənilən ölkə, qrup və ya kateqoriya üzrə giriş qadağası tətbiq edə bilər”.

Ekspert hesab edir ki, qadağa müvəqqəti və ya mənbəyi konkret göstərilmiş şəkildə ola bilər:

“Bu maddə Trampın 2017–2018-ci illərdəki məşhur “Travel Ban” siyasətinin hüquqi əsasını təşkil etmişdi.

Ali Məhkəmə 2018-ci ildə bu maddənin prezidentə çox geniş səlahiyyət verdiyini təsdiqlədi. Bu maddə prezidentə çox geniş səlahiyyət versə də, qadağanın konstitusiyaya uyğunluğu, diskriminasiyaya yol verib-verməməsi və əsaslandırılması məhkəmələr tərəfindən yenə də araşdırıla bilər.

Tramp 2017–2018-ci illərdə bəzi ölkələrə qarşı səyahət qadağası tətbiq etmişdi və bu, Ali Məhkəmə tərəfindən müəyyən çərçivədə təsdiqlənmişdi. Bu isə o deməkdir ki, müəyyən ölkələrə qarşı məhdudiyyətlər qoymaq hüquqi baxımdan mümkündür.

Bununla belə, “Üçüncü Dünya ölkələri” kimi geniş və qeyri-müəyyən kateqoriyanın hamısına qarşı ümumi qadağa tətbiq etmək həm Konstitusiya, həm də məhkəmə nəzarəti baxımından problemli olardı. ABŞ qanunlarında “Üçüncü Dünya” kimi rəsmi kateqoriya mövcud deyil. Əgər qadağa çox geniş, diskriminativ və əsaslandırılmamış görünərsə, məhkəmələr tərəfindən bloklanması mümkündür. Bundan əlavə, humanitar qanunlar, beynəlxalq müqavilələr və Konqresin potensial müqaviməti də belə siyasətin tam şəkildə həyata keçməsini çətinləşdirə bilər”.

Akif Nəsirli qeyd edib ki, bu cür siyasət qəbul olunsa, Azərbaycan və ümumilikdə region ölkələri üçün də təsirlər qaçılmaz ola bilər:

“İlk növbədə viza prosesi çətinləşə, təhlükəsizlik yoxlamaları artırıla və daha çox müraciət rədd edilə bilər. Tələbə vizaları, iş vizaları və immiqrasiya vizaları üzrə sənəd toplama, araşdırma və gözləmə müddəti uzana bilər. Ümumilikdə belə bir siyasət regiondan ABŞ-a miqrasiyanı ciddi şəkildə məhdudlaşdıra bilər, baxmayaraq ki, tam qadağa praktik olaraq az ehtimal olunur.

Nəticədə, Tramp administrasiyası müəyyən ölkələrə qarşı daha sərt və seçmə məhdudiyyətlər tətbiq edə bilər, lakin bütün “Üçüncü Dünya ölkələri” üçün tam və qlobal miqrasiya yasağı həm hüquqi, həm beynəlxalq, həm də siyasi baxımdan davamlı ola bilməz. Azərbaycan vətəndaşları üçün isə ən real təsir – viza prosesinin daha çətin, daha uzun və daha sərt yoxlamalı olması ola bilər”.

Mehin Mehmanqızı