ŞƏT sammitindən dünyaya verilən MESAJLAR

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

“25-ci Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) sammiti Tyanjində gurultulu bəyanatlarla deyil, yeni əməkdaşlıq vektorlarının məqsədyönlü şəkildə toxunması ilə yadda qaldı. Regional münaqişələrdən tutmuş artan proteksionizmə qədər qlobal çalxalanmalar fonunda sammit incə, lakin strateji irəliləyişlərin konsertinə çevrildi”

Bu fikirləri pakistanlı fəal Qeysər Nəvvab Moderator.az-a açıqlamasında deyib.

O qeyd edib ki, Sədr Si Cinpinin Qırğızıstanın qarşıdakı ŞƏT sədrliyinə verdiyi dəstək süni intellekt, rəqəmsal infrastruktur və təmiz texnologiyalar üzrə əməkdaşlığa diqqəti artırdı:

“İnsan resursları mübadiləsi, aviasiya tərəfdaşlıqları və submilli əməkdaşlıqlarla bağlı açıqlamalar Mərkəzi Asiya boyunca formalaşan “rəqəmsal dəhliz”in xəbərçisidir. Bu, ŞƏT-in həm strateji, həm də texnoloji mərkəz rolunu oynamağa hazırlaşdığını göstərir.

İqtisadi dayanıqlıq da öz ifadəsini tapdı. ŞƏT üzvləri ticarətdə yerli valyutaların daha geniş istifadəsini və rəqəmsal hesablaşma sistemlərinin sınaqdan keçirilməsini müzakirə etdilər. Ötən il ŞƏT daxilində ticarət 500 milyard dolları ötüb ki, bu addımlar iqtisadi baxımdan məqsədəuyğun, siyasi baxımdan isə təsirlidir. Onlar dollar asılılığını azaldır və kiçik dövlətlərə alternativ maliyyə yolları təqdim edir.

Ən diqqətçəkən məqamlardan biri Prezident Si Cinpinin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə görüşü oldu. O, Bakının dialoq tərəfdaşından ŞƏT-in tamhüquqlu üzvünə çevrilmək niyyətinə dəstək verdi. Tərəflərin müzakirələri Transxəzər Nəqliyyat Dəhlizinin təkmilləşdirilməsinə, infrastrukturun, kənd təsərrüfatının, eləcə də süni intellekt, yaşıl texnologiyalar və rəqəmsal iqtisadiyyat kimi yeni sahələrin inkişafına yönəldi. İnnovasiya, maliyyə və media əməkdaşlığı üzrə bir sıra sazişlər Azərbaycanın Avrasiya əlaqəliliyinin mərkəzi kimi yüksələn nüfuzunu vurğuladı”.

Qeysər Nəvvab vurğulayıb ki, sammitin gündəliyi təhlükəsizlik anlayışının genişləndiyini göstərdi:

“Tarixən terrorizmlə mübarizəyə fokuslanan Regional Antiterror Strukturu (RATS) kibertəhlükəsizlik, informasiya idarəçiliyi və rəqəmsal sərhəd nəzarətini də əhatə edəcək şəkildə yenidən qurulur. Bu dəyişikliklər ŞƏT-i XXI əsrin təhdidlərinə cavab verməyə hazırlayır və Mərkəzi Asiya ölkələrinin öz təhlükəsizlik potensiallarını artırmalarına investisiya qoyur.

Səhiyyə diplomatiyası isə etimadın daha bir qatını formalaşdırdı. Artıq 130 institutu birləşdirən ŞƏT Xəstəxanalar üzrə Əməkdaşlıq Alyansı və genişlənən “Lifeline Express” təşəbbüsü insan rifahına yönəlik kiçik, amma əhəmiyyətli investisiyaları nümayiş etdirdi. Tibbi yardımı genişləndirərək ŞƏT özünün infrastruktur və ticarətdən kənara çıxan gündəmini təsdiqləyir.

Mədəni mübadilələr, gənclər forumları, təhsil əməkdaşlıqları və turizm proqramları sammitə insani ölçü qatdı. Cəmiyyətlərarası etimadı gücləndirən bu təşəbbüslər davamlı regional birliyin iqtisadi və hərbi əməkdaşlıq qədər mədəni anlaşmadan da asılı olduğunu təsdiqləyir.

Geosiyasət ikitərəfli görüşlərin çoxuna damğasını vurdu. Hindistanın Baş naziri Narendra Modinin yeddi ildən artıq fasilədən sonra Pekinə ilk səfəri sərhəd gərginliyinin azaldılması, birbaşa aviareyslərin bərpası və viza prosedurlarının sadələşdirilməsi ilə bağlı öhdəliklər gətirdi. Sədr Si Cinpinin “əhəngdar hərəkət edən əjdaha və fil” obrazı təkcə simvolik deyil, həm də praqmatik idi və ŞƏT daxilində sabitliyi gücləndirdi.

Bu arada Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko İkinci Dünya müharibəsi xatirələrinə istinad edərək ŞƏT-i qarşıdurma deyil, konsensus və sivilizasiya dialoqu üzərində qurulan bir blok kimi təqdim etdi”.

Pakistanlı fəal əlavə edib ki, simvolizmdən kənarda sammit 20-dən çox dövlət başçısı nümayəndə heyətini və on çoxtərəfli təşkilatdan nümayəndələri bir araya gətirdi. “ŞƏT Plus” formatı qrupun mövcud beynəlxalq strukturlarla qarşıdurma deyil, tamamlayıcılıq məqsədi daşıyan açıqlığını ön plana çıxardı:

“Tyanjin sammiti daha çox nümayişkarlıqdan deyil, təməlqoyma işindən xəbər verirdi. Burada irəli sürülən təşəbbüslər — rəqəmsal ticarət dəhlizləri, süni intellekt əməkdaşlığı, səhiyyə alyansları, genişlənən üzvlük — ambisiyanın məzmunla qovuşduğu bir məqamı ifadə edir. Bu planlar protokoldan praktikaya keçərsə, ŞƏT Avrasiya inteqrasiyasının səssiz, amma güclü bir mərkəzinə çevrilə bilər”.

Mehin Mehmanqızı