Fransanın paytaxtı Paris şəhərində “Charlie Hebdo" satirik jurnalına edilən hücum və nəticədə 12 nəfərin həlak olması Avropanın əksər ölkələrində izdihamlı aksiyalara səbəb olub. Dövlət rəsmilərinin də iştirak etdiyi bu aksiyalarda təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsinin vacibliyini ilə yanaşı, cinayəti törədənlərin cəzalanması ilə bağlı tələblər səslənir ki, bu da Avropanın baş verənlərdən kifayət qədər təlaşlandığını və hiddətləndiyini göstərir.
Şübhəsiz, günün-günorta
vaxtı Qərbin ən böyük sülh, firavanlıq və təhlükəsizlik mərkəzlərindən biri
olan Fransaya edilən bu hücumu cənnətə edilən hücum kimi də dəyərləndirmək
olar. Hansı ki, belə bir hücumun reallaşması məlum hadisəyə qədər nəinki
ehtimal edilə bilməz, hətta ən uzaqgörən proqnozçununu yuxusuna belə girə bilməzdi.
Ona görə yox ki, cəmi bir-iki nümunəni çıxmaq şərtilə çağdaş Avropada heç vaxt
bu cür səs-küylü terror olayları olmayıb. Ona görə ki, burada söhbət dünyanın ən
güclü, ən qüdrətli dövlətlərindən olan qocaman Fransadan gedir. O dövlətdən ki,
orada bütün güc orqanlarının, təhlükəsizlik ximətlərinin işi ən yüksək səviyyədə
qurulub və bura hətta ən təcrübəli və mütəşəkkil terror qruplaşması üçün belə fəaliyyət
baxımından ən uğursuz məkandır. Lakin 7
yanvar hücumu bu mifin üstündən xətt çəkdi və məlum oldu ki, hətta qüdrətli
Avropa belə sürətlə güc və çəki artıran
beynəlxalq terrorizm qarşısında kifayət qədər güclü deyil.
Paris terroru fonunda
müşahidə edilən məqamlardan biri də baş verənlərin yalnız Fransada deyil, bütün
Avropada kütləvi etirazlara səbəb olması oldu. Nə qədər qəribə də olsa, uzun
illərdir ki, Asiya və Afrikanın onlarla ölkəsində, Misir, Suriya, Livan, İraq,
Əfqanıstan və s. kimi dövlətlərdə on minlərlə insanın günahsız ölümünə görə
kiprik belə qırpmayan Avropa, 12 fransızın ölümünə görə məcrasına sığmayan dəniz
kimi çalxalandı. Halbuki, Qərb liderləri hər zaman insan faktorunun hər şeydən
öndə, bütün maraqlardan ali olduğunu iddia etmiş, dünyanın harasında
olmasından, hansı irqə və dinə mənsub olmasından asılı olmayaraq bu dəyərin dəyişilməz
olduğunu, bu məsələdə hər hansı ayrı-seçkiliyə yol vermədiklərini bildirmişdi.
Lakin Paris terrorundan sonra baş verənlər göstərdi ki, Qərb siyasiləri bu
açıqlamalarında o qədər də səmimi deyil. 7 yanvar hadisəsi göstərdi ki, təhlükə
Avropanın qapısını döyəndə Qərbin reaksiyası həmişəkindən tamamilə başqa cür
olur. Bu nöqtədə Asiya və Afrikadakı qətliyamlarla bağlı standart bəyanatlar
verən Qərb deyil, daha hərəkətli, daha çevik, daha həssas, daha qətiyyətli Qərb
meydana çıxır. Köksündə çalınan əcəl zəngi Qərbi oyadır, ona insan faktorunun nə
qədər önəmli, sülhün və təhlükəsizliyin nə dərəcədə vacib olduğunu, bu təhlükəsizliyin
yalnız Avropada deyil, bütün dünyada bərpasının zəruriliyini güllə nəğməsi ilə
xatırladır. Qanla yazılan bu nəğmədə dünanın harasında yaşamasından, rənginin
ağ və ya qara, dininin xristian və ya İslam olmasından asılı olmayaraq insanın
insan olduğu gerçəyi əks olunur. Bu baxımdan 7 yanvar terrorunu bu ali, əzəli həqiqəti
unudan, bunu görməzdən gələn Qərb, onun unutqan hərbi-siyasi liderləri üçün
güllə hədiyyəsi kimi də dəyərləndirmək mümkündür.
Bu nəğmə Qərbin enerji
maraqları, hərbi-siyasi maraqlar naminə dünyanın ən müxtəlif regionlarında törədilən
təxribat və müharibələri, bu müharibələr nəticəsində həlak olan milyonlarla
insanın dəhşətli aqibətini yada salır. Bu nəğmədə oyuncaq əvəzinə mərmi ilə
oynayan əfqan uşaqlarının səsini eşitmək, Fələstində məscidlərdə bombalanan
insanların iniltisini duymaq mümkündür. Bu nəğmədə Qərbin öz qəddarlığı və
laqeydliyi ilə özünə necə böyük fəlakətlər hazırladığının notlarını görmək
mümkündür.
Bəli, terrorizm cinayətdir.
Lakin bütün dünyanın lənətlədiyi terrorizm bəzən şoka düşən insanı ayıltmağa xidmət edən şillə kimi zəruri və hətta faydalı olur. Bu baxımdan Paris terroru
nəticəsində Fransanın yaşadığı itki və sarsıntının Avropanı oyadacağına, onu
daha duyarlı, daha humanist edəcəyinə ümid etmək olar. Nə qədər amansız səslənsə
də, maddi nemətlər bolluğunda yaşayan, sülh və firavanlıq içində yaşayan və bu
firvanlıq sistemini yaşatmaq üçün Asiya və Afrikada qan axıtmaqdan çəkinməyən Qərbin
itki faktoru ilə tanış olması üçün bu duyğunu yaşaması, onun acısına qatlaşması
vacibdir. Çünki Qərbin məstləşən ruhunu qansız-qadasız oyatmağın başqa yolu
yoxdur.
Paris terrorundan
alınacaq dərslər də yetərincədir. Paris terroru göstərdi ki, bu dünyada heç bir
bədxahlıq sonsuza kimi cəzasız qalmır. Paris terroru göstərdi ki, günahsız
asiyalıya atılan güllə heç gözlənilmədiyi bir zamanda günahsız bir avropalının
köksünə sancıla bilər. Paris terroru göstərdi ki, sürətlə qlobollaşan dünyanı “cənnət”
və “cəhənnəm” deyə hissələrə ayırmaq, bir qitəni digər qitənin firvanlığı naminə
gecə-gündüz çalışmağa, qurbanlar verməyə vadar etmək, insanları irqinə, dininə,
rənginə görə sortlara bölmək düzgün deyil. Paris terroru göstərdi ki, nə qədər
ki, Asiya və Afrikada Qərbin yaratdığı cəhənnəmlər
alovlanmaqda davam edir, bu atəş dünyanın Avropa adlı cənnətini də qarsacaq, onu
zaman-zaman yandırıb yaxacaqdır. Çünki bir tərəfinin su aldığı, batmağa
başladığı gəminin digər hissəsində hüzur və səadət dünyası qurmaq mümkünsüzdür.
Seymur Əliyev
e-mail: [email protected]