Azərbaycanın ilk prezidenti Ayaz Mütəllibovla 18 Oktyabr 1991-ci il tarixinədək keçmiş İttifaqda və respublikamızda baş verənlərlə bağlı geniş söhbətimizin davamında müstəqillik əleyhdarı olan deputatlar, müstəqilliyimizin bizə verdiyinin, yoxsa aldığının  çox olması, Qarabağ və müstəqillik mövzularında danışdıq. Ən maraqlı məqam eks-prezidentin 1991-ci ilin martında SSRİ-nin saxlanması haqda referendumun keçirilməsi əleyhinə, yəni o vaxtkı dövlət başçısı A.Mütəllibovun iradəsi əleyhinə çıxmış və bu gün  “istiqlalçı” adlanan deputatlar haqda oldu...

  

- Xeyr. Onlardan heç kəs mənə yaxınlaşmayıb və heç nə deməyib. Amma bilirəm ki, indi onlardan çoxu vəzifədədir, yenə də deputatdırlar. Yadımdadır ki, Arif Rəhimzadə də onların arasında idi... Görünür, bu da demokratiyanın bir təzahürüdür(Gülümsəyir) ... Ancaq  müstəqilliyə səs verənlər Allah bilir, hardadırlar...

- Yenə deyirəm, bu, çox yanlış və məntiqsiz fikirdir. Ayaz Mütəllibov  müstəqilliyi istəmirdisə, niyə Moskvada baş katib, prezident Qorbaçova qarşı kəskin çıxışlar edirdi, siyasi büro ilə mübarizə aparırdı... İkincisi də, mənim dövrümdə müxalifətlə suverenlik, müstəqillik barədə mübahisələr olmayıb. Vəzirovun vaxtında  belə mübahisələr baş vermişdi, hətta onunla əlbəyaxa olmuşdular. Bizim dövrdə isə əvvəlcə  cəbhəçilərin də istədiyi suverenlik haqqında bəyannamə qəbul etdik, ardınca isə oktyabrda müstəqillik haqqında konstitusyon aktı... Heç kim bu haqda məndən heç nə tələb etməyib. Biz açıq demokratik şəkildə iclas aparırdıq.  Demokratlar rahat şəkildə durub tribunadan danışırdılar.Və bir dəfə də olsun, bu mövzuda narahatlıqlarını bildirmədilər... İndi isə üzə çıxmaq üçün, sadəcə, söz tapmırlar danışmağa...

- Gözləməyib, nə edəcəyik ki? Gözləməyə məhkumuq...  Bu, böyük siyasi məsələdir, onun həllini siyasi, diplomatik yollarla tapmalıyıq, bu da dünyada gedən siyasi proseslərə bağldıır...Çox şey bizdən asılı deyil.  Amma ümidvarıq ki, bizim də payımıza bu xoşbəxtlik düşər və tam müstəqilliyə nail olarıq...

- Sözün doğrusu, bizim 1994-cü ildə nail olunmuş “Əsrn müqaviləsi” Azərbaycana çox şey verdi. Həmin  neft müqavilələri bir növ iqtisadi nöqteyi-nəzərdən  müstəqilliyimizin qarantı oldu. Yəni,  müstəqilliyin verdiyi əsas qazancımız bu oldu. Biz bunu hiss etdik... Moskvanın tabeliyində olanda özü bölürdü hər şeyi... Kibritdən tutmuş cihazlara, avadanlıqlara, maşınlara və neftə-qaza qədər... Eləcə də ərzaq məhsulları: ət, yağ, süd, çörək və s. Hər şeyin bölünməsi mərkəzlə razılaşdırılmalı idi... Bizim də narazılığımız elə məhz bunlardan idi... Moskvada Mərkəzi Komitədə mübahisələrimiz də olanda bunları deyirdik.  Məsələn, ictimai iaşə sahəsində... Kremldən bizə plan qoyurdular ki, bərbərxanaya filan qədər bərbər göndərməlisən və filan qədər də müştəri gəlməlidir... Ruslara deyirdik ki, bu, çox gülməlidir, axı biz bunu necə planlaşdıraq(gülür)...

Bir sözlə, həm mənəvi, həm də iqtisadi mənada qazancımız çoxdur... Amma təbii ki, tam müstəqilliymiz üçün  mütləq  ərazi bütövlüyümüz bərpa olunmalı, yəni Qarabağ azad edilməlidir... İnanın ki, Qarabağ məsələsi süni şəkildə ortalığa atılmasa idi, belə iyrənc qonşularımız olmasaydı və torpaqlarımız işğal edilməsəydi, biz çox xöşbəxt xalq olacaqdıq...  

- Rəsmilərdən olmur... Təbii ki, bu rəsmi qeyd olunan bayramdır. Ona görə də xaricdən də  yalnız dövlət başçısını təbrik edirlər.... Məni də rəsmilərdən, məmurlardan yox, sadə vətəndaşlardan təbrik edənlər çox olur... Deyirlər ki. Ayaz müəllim, sizin də bu müstəqil dövlətimizin  təməlinin qoyulmasında zəhmətiniz var... İnanın ki, çoxlarını tanımıram...

- Düşünürəm ki, istiqlalçı deputatlar, doğrudan da,  imtiyazlara layiqdirlər... Onlara müəyyən üstünlüklər verilməlidir... Onların nə günahı var ki?.. Hesab edirəm ki, bu məsələyə baxılmalıdır... Ümumiyyətlə, elə etmək lazımdır ki, heç olmasa, Qarabağın azadlığı xatirinə ölkədə yekdillik olsun... Bu baxımdan müstəqilliyimizin qazanılmasında əziyyətləri olmuş həmin sabiq deputatları da razı salmaq gərəkdir... Təbii ki, onlar da belə bir qərardan sonra prezidentə təşəkkürlərini bildirəcəklər... Odur ki, bu, yekdillik üçün mütərəqqi bir addım olardı.. Amma belə bir qərar verilməyəcəyi halda əsaslandırmaq lazımdır ki, həmin istiqlalçı deputatlar nə üçün imtiyazlara layiq deyillər... Və onda belə çıxır ki, sən demə,  o vaxt müstəqillik əleyhinə olan və indi də deputat kürsüsü və ya vəzifə tutan şəxslər haqlı imişlər...