“Rusiyanın başı yaxın gələcəkdə öz problemlərinə daha çox qarışacaq”
Türkiyədə iyunun 24-də keçiriləcək erkən parlament və prezident seçkiləri, seçki ərəfəsində baş verən proseslər Azərbaycanda da maraqla izlənməkdədir. Moderator.az olaraq Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədri Bədrəddin Quliyevlə söhbətimizdə Türkiyəni yaxın gələcəkdə gözləyən mümkün proseslərə aydınlıq gətirməyə çalışdıq.
-Bədrəddin bəy, Türkiyədə keçiriləcək erkən seçkilərlə bağlı düşüncənizi bilmək istərdik. Sizcə bu seçkilərdə hansı siyasilərin namizədliyinə şahid olacayıq?
-Seçkilərlə bağlı əsas gözləntilərdən biri bundan ibarət idi ki, MHP-AKP birliyi tərəfindən Əroğanın namizədliyi irəli sürüləcək. Sonra isə ehtimallar daha çox bu yöndə oldu ki, bu ittifaqın namizədi Abdullah Gül olacaq. CHP-nin atdığı addımlar isə tamam bir situasiya formalaşdırdı. 15 millət vəkili CHP-dən İYİ Partiyaya keçdi. Hansı ki, bunu bir çox siyasətçi görə bilmirdi.
Hesab edirəm ki, hər bir partiya birinci turda müstəqil şəkildə seçkiyə getmək istəyir. Ikinci turda isə vahid namizəd məsələsində razılığa gəlmək planı mövcud idi. İYİ Partiya öz namizədini təqim edir. CHP-dən isə Kamal Kılıçdaroğlunun namizədliyi olacaq. HDP-dən isə həbsdəki Səlahəddin Dəmirdaşın namizədliyi böyük ehtimalla irəli sürüləcək. Ərdoğanın da namizədliyinə şahid olacayq. Yəni qarşıda ciddi proseslər olacaq.
Türkiyənin, türk xalqının seçim imkanı mövcuddur. Türk xalqı hansı seçimi, hansı iradəni ortaya qoyacaqsa, biz bu iradəyə hörmət və ehtiram sərgiləməliyik.
-Sizcə türk xalqının, türk toplumunun birliyi və tərəqqisi naminə Türkiyədəki bütün siyasi qüvvələrin ümummilli maraq və mənafelər ətrafında birliyi nə dərəcədə zəruridir?
-Təbii ki, belə bir birlik həyati önəm kəsb edir. Bildiyiniz kimi, Sürix protokolları zamanı, 2009-2010-cu illərdə Azərbaycan və Türkiyə münasibətlərində bir gərginlik yaşandı. Həmin vaxt bayraq olayı da meydana çıxdı. Stadionda Azərbaycan bayrağını zibil yeşiyinə atmışdılar. Azərbaycanda isə Şəhidlər Xiyabanında türk bayrağı aşağı endirilmişdi. Belə bir vaxtda mən CHP sədri ilə görüşdüm. Birgə mətbuat konfransı keçirdik. Həm Türkiyə, həm də Azərbaycan mətbuatında öz mövqeyimizi ortaya qoyduq. Mən həmin vaxt bildirdim ki, K.Kılıçdaroğlu bəyan edib ki, Qarabağ məsələsi həll olmayan qədər Ermənistanla sərhədlərin açılmasına imkan verməyəcəyik. Bu, həmin vaxtı AKP-yə çox böyük bir təpgi idi. K.Kılışdaroğlu digər bir sıra məsələlərdə də ümumtürk maraqları baxımından ciddi iradə ortaya qoydu.
Sevindirici haldır ki, Azərbaycan və Türkiyənin hakim partiyalar arasında münasibətlər kifayət qədər yaxındır. Lakin biz türk toplumu olaraq sağçı ilə də, solçu ilə də, mərkəzçi ilə də birgə iş aparmalıyıq.
Türkiyədə “darbə hərəkatı” baş verən zaman bütün siyasi partiyalar konkret iradə ortaya qoydu, qətiyyətlə hərbi xuntanın qarşısını aldı. Lakin bu gün orta təbəqəyə aid türk insanı dətyişiklik istəyir. Mərkəzi bankın uçot dərəcəsini artırması, Türkiyənin borcları, devalvasiya amili, Avropa ilə münasibətlərdəki gərginlik və s. var. Bununla yanaşı, ortada ciddi uğurlar da mövcuddur. Türkiyə bu gün Lozanna müqaviləsini gözardı edərək milli sərhədlərdən kənara çıxır, təhlükəsizliklə bağlı konkret addımlar atır, Afrin əməliyyatını reallaşdırır, “Fərat qalxanı” əməliyyatını həyata keçirir və s. Rusiya ilə yaxınlığına baxmayaraq ABŞ və müttəfiqlərinin son əməliyyatını NATO ölkəsi olaraq dəstəkləyir.
-Qardaş ölkənin iqtisadi mənzərəsi, iqtisadi perspektivləri ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?
-Türkiyənin iqtisadi potensialı artmaqdadır. Əhalinin sayı 80-81 milyona çatır. Istehsal sahələri əsasən ixrac üzərində qurulur. Bununla yanaşı, Türkiyənin qarşısında həm də ciddi vəzifələr var. Məsələn, bazarlara nəzarəti qoruyub saxlamaq, bu bazarları artırmaq lazımdır. Xüsusilə də Avropa bazarlarında yeni texnoloji məhsullarla çıxış etmək lazımdır. Sivil dünya ilə münasibətləri inkişaf etdirməyə ehtiyac var. Bu baxımdan Türkiyədə keçiriləcək seçkilər iqtisadi baxımdan da mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bu gün Türkiyə ciddi dəyişikliklər ərəfəsindədir.
Türkiyənin güclü olması təbii ki, bizim arzumuzdur. Biz istərdik ki, Türkiyənin dünyada sözü daha keçərli olsun. Türkiyənin demokratik dəyərləri ilə də dünyada lider ölkəyə çevrilməsi arzuediləndir. Bizim Türkiyədən başqa güclü müttəfiqimiz yoxdur.
-Sizcə yaxın gələcəkdə regionda və dünyda türk faktorunun daha da güclənməsi ehtimalı varmı?
-Hesab edirəm ki, yaxın gələcəkdə regionda türk faktoru daha da güclənəcək. Bu faktor regiondakı digər dövlətlərə, onların siyasətinə də ciddi təsir göstərəck. Bu gün dünyada türkdilli xalqların önəmi artmaqdadır. Bu gün Ermənistanla bağlı baş verən proseslər də bunu göstərir. Baxın, Ermənistan və Rusiya arasında münasibətlər strateji müttəfiqlik səviyyəsində idi. Ermənistan KTMT-də təmsil olunur. Lakin bununla belə Ermənistan anlayır ki, regionda Rusiya faktoru zəifləyir. Avropa-Türkiyə güc mərkəzinin rolu isə əksinə, daha da böyüyür.
-Rusiya və onun iştirakı ilə baş verən proseslər də Azərbaycanda hər zaman maraqla izlənməkdədir. Hətta bəzi siyasilər iddia edir ki, Rusiyanın zəifləməsi onun Ermənistana verdiyi dəstəyin azalmasına, Qarabağ probleminin həlli perspektivinin artmasına səbəb ola bilər. Sizcə yaxın gələcəkdə Rusiyanın indikindən daha ciddi problemlərlə üzləşməsi mümkündürmü?
-Düşünürəm ki, Azərbaycanın tarixən üzləşdiyi problemlərin başında dayanan Rusiyanın başı yaxın gələcəkdə öz işlərinə qarışacaq. Yaxın gələcəkdə Ukrayna ilə Rusiya arasında da hərbi əməliyyatların bərpa olunması mümkündür. Suriyadakı gərginliyin də alovlanması ehtimalı var. Xatırladım ki, Əfqanıstana daxil olan rus qoşunlarının oradan çıxarılmasından qısa müddət sonra SSRİ çökdü. Rus ordusu da Suriyadan çəkiləndən sonra Rusiyada ciddi gərginlik yaşanacaq. Bir sıra qüvvələr, eləcə də ermənilər bunun fərqindədir. Ermənistandakı bəzi qüvvələrin Rusiyadan üz döndərməsinin də arxasında Rusiya faktorunun zəifləməsi amili mühüm rol oynayır. Hesab edirəm ki, Azərbaycan istər Ermənistan, istərsə də Rusiya ilə bağlı baş verən olayları diqqətlə izləməli, bu olaylardan öz maraqları naminə istifadə etməyi bacarmalıdır.
Seymur Əliyev
