Av­ro­pa İt­ti­fa­qı Azər­baycan­la ye­ni sa­ziş bağlamaq üçün da­nı­şıq­lar apa­rır. Mil­li Məc­li­sin Av­ropa İt­ti­fa­qı-Azər­bay­can par­la­ment əmək­daşÂ­lı­ğı ko­mi­tə­si­nin həm­səd­ri Ca­van­şir Fey­zi­ye­v bu və digər məsələlər ba­rə­də “Milli Məclis” jurnalı ilə söhbət edib. Moderator.az deputatla həmin müsahibəni təqdim edir:

- Av­ro­pa Azər­bay­ca­nın ən bö­­ yük ti­ca­rət tə­rəf­da­şı­dır və öl­kə­mi­­zin tə­şəb­büs­çü­sü ol­du­ğu bir sı­ra qlo­bal və re­gional la­yi­hə­lər məhz Av­ro­pa ilə əmək­daşÂ­lı­ğı da­ha da ge­nişÂ­lən­dir­mək, qar­şı­lıq­lı iq­ti­sa­disi­ya­si əla­qə­lə­ri da­ha da­ya­nıq­lı və da­ha eti­bar­lı sə­viy­yə­yə çat­dır­maq məq­sə­di gü­dür. Bu sı­ra­da üzə­rin­­ də fəal iş apa­rı­lan Av­ro­pa ilə ye­ni, yük­sək sə­viy­yə­li əmək­daşÂ­lıq mü­­qa­vi­lə­si də Azər­bay­can-Aİ əla­qə­lə­ ­ri­nin son­ra­kı in­ki­şaf mər­hə­lə­si­nin xü­su­siy­yət­lə­ri­ni təs­bit et­mə­li, tə­­rəf­lə­rin öz üzə­ri­nə gö­tü­rə­cə­yi qar­şı­lıq­lı öh­də­lik­lə­ri müəy­yən­ləşÂ­dir­­ mə­li­dir. Tə­rəf­lər ara­sın­da mü­qa­vi­­lə üzə­rin­də ra­zı­laşÂ­dır­ma işÂ­lə­ri apa­rı­lır və əmi­nəm ki, hər iki tə­rə­fin ma­raq­la­rı­nı hər­tə­rəf­li şə­kil­də özün­də əks et­di­rən mü­qa­vi­lə la­yi­hə­si tez­lik­lə ha­zır ola­caq. Azər­bay­ca­nın göz­lən­ti­lə­ri bu sa­ziş əsa­sın­da Av­­ ro­pa ilə si­ya­si, iq­ti­sa­di, mə­də­ni-hu­ma­ni­tar əla­qə­lə­ri da­ha yük­sək sə­­ viy­yə­yə qal­dır­maq, qar­şı­lıq­lı mü­­ na­si­bət­lə­rin in­ki­şa­fın­dan və­tən­daşÂ­ ­la­rı­mı­za və sa­hib­kar­la­rı­mı­za da­ha ge­niş şə­kil­də fay­da­lan­maq im­ka­nı ya­rat­maq və ən başÂ­lı­ca­sı, Azər­bay­ca­nın bey­nəl­xalq sə­viy­yə­də ta­nın­­ mış sər­həd­lə­ri çər­çi­və­sin­də əra­zi bü­töv­lü­yü­nə Av­ro­pa İt­ti­fa­qı­nın tə­­ mi­na­tı­nın bir da­ha təs­diq­lən­mə­si­­ dir. Şüb­hə­siz, bü­tün bu mü­hüm mə­qam­la­rın ye­ni əmək­daşÂ­lıq mü­­qa­vi­lə­sin­də öz ək­si­ni tap­ma­sı bi­­zim üçün çox va­cib­dir.

- Ta­ma­mi­lə doğ­ru qeyd et­di­yi­­ niz ki­mi, 2013-cü il­də Er­mə­nis­tan Şərq Tə­rəf­daşÂ­lı­ğı çər­çi­və­sin­də as­­so­siasi­ya sa­zi­şi im­za­la­ma­ğa cə­sa­­rət et­mə­di və bu­nun sə­bə­bi ay­dın­­dır. Er­mə­nis­tan si­ya­si ha­ki­miy­yə­ti Er­mə­nis­tan ma­raq­la­rın­dan çı­xış edə­rək öz və­tən­daşÂ­la­rı­nın ar­zu­la­rı­na və is­tək­lə­ri­nə uy­ğun ad­dım at­­ maq iq­ti­da­rın­da de­yil, çün­ki bu ha­ki­miy­yət öl­kə və­tən­daşÂ­la­rı tə­rə­­fin­dən se­çil­mə­yib, Ru­si­ya tə­rə­fin­­ dən Er­mə­nis­ta­nı ida­rə et­mək üçün tə­yin olu­nub. Ona gö­rə də Ru­si­ya­­ nın ica­zə­si ol­ma­dan Er­mə­nis­tan hö­ku­mə­ti­nin hər han­sı bey­nəl­xalq sə­viy­yə­li sə­nə­də im­za at­maq sə­la­­ hiy­yə­ti yox­dur. Bu sə­bəb­dən Er­­ mə­nis­tan Ru­si­ya ilə Av­ro­pa ara­sın­da ma­nevr­lər et­mə­yə, öz si­ya­sə­ti­nə müs­tə­qil­lik gö­rün­tü­sü ver­mə­yə ça­­ lı­şır. Bu də­fəki sa­ziş heç də Şərq Tə­­ rəf­daşÂ­lı­ğı­na da­xil olan Uk­ray­na, Gür­cüs­tan və Mol­do­va ilə bağlanan as­so­siasi­ya sa­zişÂ­lə­ri­nin ey­ni­si de­yil. Er­mə­nis­tan­la Aİ ara­sın­da im­za­la­nan sə­nəd “Hər­tə­rəf­li və ge­­nişÂ­lən­di­ril­miş tə­rəf­daşÂ­lıq sa­zi­şi” ad­la­nır. Bu sa­zi­şin mət­ni də 1997-ci il­də im­za­lan­mış və 1999-cu il­də ra­­ ti­fi­ka­si­ya edil­miş əmək­daşÂ­lıq sa­zi­­ şin­dən o qə­dər də çox fərq­lən­mir. Di­gər as­so­siativ üzv­lər­dən fərq­li ola­raq bu müqavilənin tər­ki­bin­də Er­mə­nis­tan və­tən­daşÂ­la­rı üçün ən va­cib olan “Sər­bəst ti­ca­rət an­laşÂ­Â­ ma­sı” yer al­mır. Bu da tə­biidir; Av­ra­si­ya İt­ti­fa­qı­nın üz­vü olan bir döv­lət­lə Aİ sər­bəst ti­ca­rət an­laşÂ­ma­sı im­za­la­ya bil­məz və bu, Aİ-nin ma­raq­la­rı­na uy­ğun de­yil. Yə­ni bu sa­ziş Er­mə­nis­ta­nın dün­ya­ya açıl­­ma­sı, onun və­tən­daşÂ­la­rı­nın Av­ro­­pa ilə bir­ba­şa mü­na­si­bət­lər­dən fay­da­lan­ma­sı üçün ye­ni heç bir im­­ kan ya­rat­mır və for­mal xa­rak­ter da­şı­yır. Əhə­miy­yət­siz bir sə­nə­di im­za­la­maq üçün isə xü­su­si bir cə­­sa­rət tə­ləb olun­mur.

- “Met­sa­mor” Atom Elekt­rik Stan­si­ya­sı­nın fəaliy­yə­ti­nin da­yan­dı­rıl­ma­sı hə­lə də Aİ-nin gün­də­li­­ yin­dən düşÂ­mə­yib və Er­mə­nis­ta­nın bu mə­sə­lə­də də Aİ-ni al­dat­ma­sı diq­qət­dən ya­yın­ma­yıb. La­kin az ön­cə söy­lə­di­yim ki­mi, bü­tün di­gər ta­le­yük­lü mə­sə­lə­lər­də ol­du­ğu ki­­ mi, bu mə­sə­lə­də də Er­mə­nis­tan Ru­si­ya­nın ira­də­sin­dən kə­nar hər han­sı bir ad­dım at­ma­ğa qa­dir de­yil və nə­ti­cə­də “Met­sa­mor” Atom Elekt­rik Stan­si­ya­sı­nın is­ti­fa­də­si­ni da­vam et­dir­mək­lə ilk növ­bə­də öz əha­li­si­ni, elə­cə də re­gion əha­li­si­ni, o cüm­lə­dən Av­ro­pa­nı cid­di təh­lü­­kə qar­şı­sın­da qo­yur. La­kin “Met­sa­mor” Atom Elekt­rik Stan­si­ya­sı­nın fəaliy­yə­ti­nin da­yan­dı­rıl­ma­sı­nı heç də Er­mə­nis­ta­nın işÂ­ğa­la gö­rə ödə­­ yə­cə­yi bə­dəl he­sab et­mək ol­maz. İs­tə­ni­lən hal­da işÂ­ğal fak­tı yol­ve­ril­­ məz­dir, ara­dan qal­dı­rıl­ma­lı­dır və bu­nun bə­də­li­ni Er­mə­nis­tan in­di­­dən ödə­yir. Bu­gün­kü sta­tus-kvo uzan­dıq­ca işÂ­ğal fak­tı Er­mə­nis­ta­na da­ha ba­ha ba­şa gə­lə­cək. Ar­tıq bu gün apar­dı­ğı işÂ­ğal­çı­lıq si­ya­sə­ti Er­mə­nis­ta­nın si­vil dün­ya­­ ya in­teq­ra­si­ya­dan kə­nar­da qal­ma­­ sı­na, re­gional in­ki­şaf la­yi­hə­lə­ri­nə qa­tıl­maq və bun­lar­dan fay­da­lan­­ maq im­ka­nın­dan məh­rum ol­ma­sı­­ na və nə­ti­cə­də öl­kə­nin sü­rət­lə də­­ rin tə­nəz­zü­lə yu­var­lan­ma­sı­na yol açıb. Öl­kə­də əha­li­nin so­sial du­ru­­ mu ağır­laşÂ­maq­da da­vam edir, hər il on min­lər­lə və­tən­daş hökm sü­­ rən öz­ba­şı­na­lıq­dan və di­lən­çi­lik­­ dən ca­nı­nı qur­tar­maq, adi ya­şa­yı­şı­ ­nı tə­min et­mək məq­sə­di ilə di­gər döv­lət­lə­rə üz tu­tur. Öl­kə zi­ya­lı­la­rı­­nın bir qis­mi bu­nun işÂ­ğal­çı­lıq si­ya­sə­ti­nin nə­ti­cə­si ol­du­ğu­nu an­la­yır, la­kin xa­ri­ci qüvvə tə­rə­fin­dən ida­rə olu­nan si­ya­si ha­ki­miy­yə­tə eti­raz et­mə­yə güc­lə­ri çat­mır. İşÂ­ğal olun­­ muş tor­paq­lar gec-tez öz sa­hib­lə­ri­­ nə qa­yı­da­caq, am­ma Er­mə­nis­tan üçün bu­nun da­ha acı nə­ti­cə­lə­ri qa­­çıl­maz­dır.

- Öl­kə­miz “Eks­po-2025” bey­nəl­­ xalq sər­gi­si­nə ev sa­hib­li­yi et­mək is­tə­di­yi­ni elan edib və bu is­ti­qa­­ mət­də fəal iş apa­rı­lır. Ha­zır­da dün­ya­nın ən bö­yük pay­taxt şə­hər­lə­rin­də Azər­bay­ca­nın na­mi­zəd­li­yi­nin dəs­tək­lən­mə­si­ni tə­min et­mək məq­sə­di ilə təq­di­mat təd­bir­lə­ri­nin ke­çi­ril­mə­si mər­hə­lə­sin­də­yik. Əgər nami­zəd­li­yi­miz dəs­tək­lə­nər­sə, bu hadi­sə növ­bə­ti də­fə Azər­bay­ca­nın dün­ya miq­ya­sın­da ar­tan nü­fu­zu­nu nü­ma­yiş et­dir­miş ola­caq. Öl­kə­mizin qlo­bal miq­yas­lı təd­bir­lə­rin təşÂ­Â­ ki­lat­çı­lı­ğın­da bö­yük təc­rü­bə­si var və əmi­nəm ki, bu işin öh­də­sin­dən la­yi­qin­cə gə­lə bi­lə­rik. Be­lə mö­tə­bər təd­bi­rin res­pub­li­ka­mız­da ke­çi­ril­­ mə­sin­dən həm döv­lə­ti­miz, həm və­tən­daşÂ­la­rı­mız ki­fa­yət qə­dər si­ya­si və iq­ti­sa­di di­vi­dent­lər əl­də edə­­ cək. Növ­bə­ti də­fə Azər­bay­ca­nın xoşÂ­mə­ram­lı bir öl­kə ki­mi dün­ya­ya açıl­ma­sı­nın şa­hi­di ola­ca­ğıq.