Moderator.az saytının müsahibi “Bələdçi” və “Qisas” romanları ilə ədəbiyyatda parlayan və həmin əsərlərlə satış rekordları qıran yazıçı Eyvaz Zeynalovdur. Yazıçının adıçəkilən romanları Almaniya və Türkiyədə də çap olunub. Bir neçə ölkədə təşkil olunan beynəlxalq kitab sərgilərində Eyvaz Zeynalovun kitabının təqdimatı baş tutub və marağa səbəb olub. 

Dünən İstanbulda yazıçının daha iki romanı Türkiyə türkcəsində çap olunub. 

Eyvaz Zeynalovla müsahibəni təqdim edirik:

-“İntiqam” romanınız türk dilində çap olunub. Mümkünsə, romanın türkcə nəşrinin tarixçəsindən danışaq...

- Roman əvvəllər “Azərbaycan” jurnalında “Qisas” adı altında povest kimi çap olunub. 2013-cü ilin sonu və 2014-cü ilin əvvəlində dalbadal “Qanun” nəşriyyatında “Bələdçi” romanımla eyni kitabda yayımlanıb. Kitab ilk ildə 3 ay ən çox satılan kitab olub. 6 ayda 500 nüsxə qurtarıb, yenidən 500 nüsxə ilə çap olunub. 2 il əvvəl “Azərbaycan” jurnalında təşkil olunan dəyirmi masada “Qisas” romanı müstəqillik dövründə yazılmış ən yaxşı 10 əsərdən biri kimi qeyd edilib. Roman haqqında çox yerlərdə yazı, məqalələr gedib. Sonra onu türk tərcüməçim, ədəbiyyatımızın yorulmaz təbliğatçısı və bilicisi Ömər Küçükmehmətoğlu oxuyub bəyəndi, Türkiyə türkcəsinə çevirdi. Keçən il elə bu vaxtlar İstanbulda “Ferfür” nəşriyyatında işıq üzü görən  “Əski bisiklet” hekayələr kitabımın böyük kitab sərgisində təqdimatı oldu. Onda biz nəşriyyatın sahibi Şeref Yılmazla “Qisas”ın çapı haqqında müqavilə imzaladıq. Dünən o mənə yazdı ki, kitab artıq çıxıb. 26 fevralla 5 mart arası tarixdə İstanbulda keçirilən CNR kitab sərgisində kitabımın təqdimatı olacaq. Mən də müəllif kimi  ora dəvət edilmişəm. Bu barədə əvvəldən də deyilmişdi. 

-"Bələdçi", və "İntiqam" romanlarının qısa müddətdə bu qədər uğur qazanmasının və rezonans yaratmasının əsas səbəbi nə oldu?

- ”Bələdçi” romanımın taleyi uğurlu alındı. Almaniyadan dostum Orhan Aras 2 il əvvəl Bakıda ailəvi qonağım oldu. Onunla tanışlığım internetlə başlamışdı, hələ 2011-ci ildə Ankarada çıxan “Kara(b)ağlayan” hekayələr kitabımı bəyənmişdi. Bu dəfə “Bələdçi” romanımı bəyəndi, Almaniyada tərcüməçi tapdı, beləcə, roman 2015-ci ildə orada çapdan çıxdı. Frankfurt kitab sərgisində təqdimatı oldu. Sərgiyə mən də getmişdim, orada “Alın yazısı” romanımın  da həmin nəşriyyatda çap edilməsi məsləhət görüldü. 2016-cı ildə nəşriyyat bu romanı da çap edərək,  Frankfurtdakı beynəlxalq sərgiyə çıxartdı. Ancaq bu il ora gedə bilmədim. “Bələdçi” İstanbulda “Çivi” Yayın Evində də çap olunmalıdı Bu haqda yayınevinin sahibi Özcan Sapanla müqaviləmiz də var

-Əsərləriniz müasir nəsrə nə yeniliklər gətirdi? E.Zeynalovun romanlarının özəl cəhətləri hansılardı?

- Bu bir az qəliz sual oldu. Çünki heç zaman bu haqda düşünməmişəm. məncə, buna tənqidçilərimiz cavab versələr, daha doğru olar. Mehdi Hüseynin yaxşı bir fikri yadımdadı. Deyirdi ki, yazıçı özü və əsərləri haqqında çox şey deyə bilər, şərt onun əsərlərinin nə deməyidi. Ona görə qoy bu suala oxucular, tənqidçilər cavab versinlər.

-Maraqlıdır, bu qədər maraqlı romanları olan Eyvaz müəllim nə üçün gəncliyində deyil, bir növ 50 yaşdan sonra daha çox parlamağa, əsərləri də ondan sonra satılmağa başladı?  Gəncliyinizdə sizə mane olan nə idi?

- Bunun müxtəlif  səbəbləri var. Bir roman üzərində işləyirəm orda bunun səbəblərini açacağam. İndilik deyim ki, hələ 9-cu sinifdə oxuyarkən ilk hekayəm qəzetdə çıxdı. İnstitut illərində də çap olunmuşam. O vaxtkı əlyazması şəklində olan hekayələrimdə müəllimim İ. Şıxlının təqdiredici qeydləri var. İnstitutdan sonra əsgərlik və əsgərlikdən sonra Rusiyaya getdim. “Alın yazısı”nda bu haqda bir az bəhs etmişəm. Həmin illərdə bir neçə şəhər dəyişmişəm; gah geri qayıtmışam, gah təzədən tamam başqa bir şəhərə üz tutmuşam. Zaporojyedə, Donetskdə yerli yazıçılarla dostlaşmışam. Onların hekayələrindən tərcümə edib ölkəmizdə çap etdirmişəm. Onlarla bərabər mənim də hekayələrimi rus dilinə çevirmişik, həmin şəhərlərdə qəzetlərdə çıxıb. O zaman Zaporojyedə çap olunan hekayələrimdən dördünü hətta rusca yazmışam. 1980-ci ildə qayıdıb evlənəndən sonra Ağdamda qaldım. Gah qəzetdə, gah məktəbdə müəllim, gah başqa sahədə işlədim. Arada Bakıya gələr, hekayələrimi qəzet-jurnallara verib gedərdim. Qabaqcıl jurnal-qəzetlərin hamısında çap olunurdum. Qəribəsi odur ki, kitab barədə fikirləşmirdim. 1990-cı ildə “Yazıçı” nəşriyyatında “Rəngsiz yuxu” adlı povest və hekayələr kitabım çıxdı. O vaxt “Gənclik” nəşriyyatında da uşaqlar üçün hekayələr kitabım dururdu: süründürürdülər.  Bəh-bəh deyib, illik buraxdıqları toplularda bir ili 5, bir ili düz 11 hekayəmi çap etmişdilər. Sonra plana saldılar, 20 min tirajla. 3 il növbə gözlədim. Kitabın üz qabığı da hazır idi, rəssamı onun pulunu almışdı. Sonra hirslənib alıb cırıb-tulladım. Çox haqsızlıqlar görmüşəm: “Mozalan” bir dəfə “Müxbir” jurnalında ilk dəfə çap olunan “Bahalı şokolad” qutusu hekayəmin əsasında süjet çəkib amma  adımı hallandırmayıb. Televiziyanın “Səhər görüşləri” verilişi vardı- kiçik səhnəciklər müsabiqəsi elan etmişdi - ora göndərdiyim “Qiymətpozan” səhnəciyimi Arif Quliyevlə bir aktyor uzun müddət oynadılar, dalbadal televizorda verdilər, amma adımı çəkmədilər. Elə bir neçə il əvvəli deyim: “Azərbaycan” jurnalında “Tələ” romanım gedirdi. dedilər bir az qısaltdım. 2 nömrədə 80 səhifə ilə getdi. Amma povest adı ilə dərc olundu. Halbuki, 35 səhifəlik bir nömrədə gedən yazıya roman qoymuşdular. Redaktor İntiqam Qasımzadəyə yarızarafat dedim, gərək elə povest əvəzinə hekayə yazaydınız. Ondan sonra iki hekayə vermişdim. M. Oruc üstünü yazmışdı ki, çap olunsun. Bir dəfə maraqlandım dedilər bizə verməyib. Elə orda M. Oruca zəng vurdum. onlara dedi, bəyənmişəm də, vermişəm də. Dedilər təzədən gətir. Apardım. Bir aydan sonra maraqlananda İntiqam Qasımzadə hekayənin birini göstərdi. Başdan bir neçə cümlə xətlənmişdi. Dedi, görürsən, Mübariz Cəfərli bəyənməyib. Dedim Mübariz, kimdi, burada nəsr şöbəsinin müdiri M. Orucdu, o da eşitdiniz ki, bəyənib. Acıq eləyib getdim. 

-Eyvaz müəllim, bəs gənc ikən sizi yazmağa qoymayan səbəblər hansılar idi? Bildiyimiz qədər, həyatda çox çətinliklərlə üz-üzə qalmışınız...

-Hər şey təzəcə qaydasına düşürdü ki, Qarabağda hadisələr başladı. Sonra Ağdam işğal olundu,  ailəmlə Bakıya köçdüm.

O hadisələrin ikinci ili öz maşınımda bizi bir narkoman maşını ilə vurdu

2 il qoltuq ağacları ilə süründüm. Ev, iş yox, Lökbatanda yarıhazır binada bir yer tutduq.

Məcbur olub, əvvəllər kömək etdiyim adamların vasitəçiliyi ilə alver etməyə başladım.  Beləcə, 10  il  keçdi... Ədəbiyyatdan uzaq 10 il... Amma əvəzində  uşaqlara gün ağladım, ev-eşik düzəltdim, onları oxutdum, dükan tikdirdim. Yalnız oğlum onu işlədə biləndə, mən qayıdıb yenidən  yazı-pozuya keçdim...

O vaxtlar isə mən yalnız qeydlər edirdim. Amma həmişə oxuyur, yazmağa girəvə axtarırdım...

 -Bir gün “Göyərçin” jurnalına getmişdim. Rafiq Yusifoğlu dedi sovetin dövründən daxılımda bir hekayən qalmışdı. Görünmədiyini görüb o hekayəni çap etdim ki, bəlkə, üzə çıxasan. 

Onun məsləhəti ilə iki hekayə götürüb  “Ulduz” jurnalına gəldim.

Rəhmətlik Ələkbər müəllim məni yaxşı qarşıladı. Xətrimi əvvəllər də istəyirdi. Hekayə gətirdiyimi eşidib alqışladı. Bu zaman M. Oruc göründü. Dedi, qardaş, o illərdə sənin bəyəndiyim hekayən qaldı, mən jurnaldan getdim. Mən ona təzə hekayəmi verdim. Ard-arda çap etdilər. Üzvlüyə ərizə verdim. İkinci dəfə gələndə bir nəfər soruşdu ki, sən kimsən? Dünyasını dəyişdiyi üçün, adını çəkməyək. Amma  bu haqq-hesab iki dəfə  təkrarlandı.

Dedim, siz cavanlara beləmi qayğı göstərirsiniz? Bilirəm yaşlısınız verin yazdıqlarımı ürəyiniz qızanın birinə, bəyənməsə, bir də gəlməyim. Üçüncü dəfə mən içəri girəndə o   rəhmətlik otaqdan çıxdı. Təəccübləndim. Bir azdan qayıtdı ki, səni qəbul etmişik, biletini al. Bu 2002-ci ildə oldu. Beləcə, dalbadal çap olunmağım məni təzədən ədəbiyyata qaytardı. Həmin vaxt “Ulduz”dan Ələkbər müəllim, “Azərbaycan” jurnalından da  V. Yusifli mənim ruhlanmağıma çox kömək etdi. 

Bir də yenidən ədəbi aləmə qayıtmağıma və fəaliyyətimə görə oğluma borcluyam. Yoxsa, 135 manat pensiya ilə mən təzədən ayaqda dura bilməzdim. Heç bu gün də davam edə bilmərəm. Bir xasiyyətim var, pislik gördükcə acığa düşür, daha da inadkar oluram.

- Almaniyada bu il alman dilində 3-cü kitabım çapa hazırlanır; uşaq hekayələrindən ibarət kitabdır.  Artıq bir neçə hekayəm tərcümə olunub. Almaniyadakı kitablarımın işıq üzü görməsində dostum Orhan Arasın böyük əməyi var, ona minnətdaram. Türkiyədə də bir böyüklər  üçün və  də uşaq hekayələrindən ibarət  iki kitabım Türkiyə türkcəsinə artıq tərcümə edilib. Öz çap növbəsini gözləyir. Bunlara görə də dostum, kitablarımın tərcüməçisi Ömərə və dostum, naşir Şərəf bəyə minnətdaram.