Türkiyənin kafkassam.com saytının yazarı Ömür Çelikdönmez “Qırğızıstanda türk yük təyyarəsini kim düşürdü” adlı məqaləsində maraqlı və iddialı versiya irəli sürüb.

Müəllifin gəldiyi qənaətə görə həmin yük təyyarəsi təsadüf nəticəsində deyil, sui-qəsd səbəbi ilə qurban gedib.

Yazıda səsləndirilən maraqlı məqamları oxuculara təqdim edirik.

****

“Sui-qÉ™sd nÉ™zÉ™riyyÉ™lÉ™rinÉ™ meylli olduÄŸumu tanıyanlar bilir. Kim nÉ™ deyirsÉ™ deÅŸib Qırğızıstandakı türk yük tÉ™yyarÉ™sinin sabotajla salındığı qÉ™naÉ™tindÉ™yÉ™m. EynilÉ™ ötÉ™n ilin dekabr ayında Moskvadakı hÉ™rbi Çkalovski bazasından qalxan Qızıl ordu xorunun üzvlÉ™rini daşıyan Rusiya tÉ™yyarÉ™sinin Qara  dÉ™nizdÉ™ düşmÉ™si kimi Qırğızıstanda tÉ™yyarÉ™nin texniki qÉ™za vÉ™ ya mÉ™nfi hava ÅŸÉ™rtlÉ™ri sÉ™bÉ™bi ilÉ™ qÉ™zaya uÄŸradığı söylÉ™nilÉ™cÉ™k”. 

Müəllif bununla bağlı başqa səbəblərin olduğunu düşündüyünü bildirərək onları oxucularla paylaşıb:

 - HÉ™rbi xoru daşıyan tÉ™yyarÉ™ Rusiyanın ÇinÉ™ beÅŸinci nÉ™sil çox funksiyalı döyüş tÉ™yyarÉ™si “Su-35”-i vermÉ™sinin ardından Qara dÉ™nizin sularına qÉ™rq edilmiÅŸdi. Aydındır ki, Çin-Rusiya É™mÉ™kdaÅŸlığı qlobal güclÉ™rin xoÅŸuna getmÉ™miÅŸdi.

Bişkek səfərini həyata keçirən “Boinq-747” tipli yük təyyarəsi də Qırğızıstanın paytaxtı Bişkekdəki Manas Beynəlxalq Hava Limanı yaxınlığında olan bir qəsəbəyə düşdü ...

Bəzi qaynaqlar qüllənin təyyarəyə səhv istiqamət verdiyini və qəzanın bu səbəblə meydana gəldiyini iddia edir. Bu iddia təxribat ehtimalını daha da gücləndirir.

QÉ™zada ölÉ™n istefada olan hava generalı Kazım Öndül, Əfqanıstanda xidmÉ™ti vÉ™zifÉ™ yerinÉ™ yetirÉ™n, 2009-cu ildÉ™ ABÅž dövlÉ™t katibi Hillari Klinton tÉ™rÉ™findÉ™n tÉ™rifÉ™ layiq görülÉ™n bir hÉ™rbçi olub. 

Düşən tÉ™yyarÉ™, 2003-ci ildÉ™ “Boeing” tÉ™rÉ™findÉ™n istehsal edilib. 124 ton yük daşıma qabiliyyÉ™tinÉ™ malik olan tÉ™yyarÉ™, 5 min 230 kilometrlik mÉ™nzilÉ™ qÉ™dÉ™r mÉ™safÉ™ni qÉ™t edÉ™ bilir. Saatda É™n çox 922 kilometr sürÉ™tÉ™ çıxa bilÉ™n “Boeing 747-400F” –dÉ™ iki pilot vÉ™zifÉ™ yerinÉ™ yetirir. 

Regional vÉ™ qlobal rÉ™qabÉ™tin kÉ™siÅŸmÉ™ nöqtÉ™sindÉ™ki Qırğızıstan, Avrasiyaçı ilÉ™ Atlantikaçı blok arasında qalan bir ölkÉ™dir. Qırğızıstanın geosiyasi mövqeyi baxımından mövqeyi TürkiyÉ™yÉ™ çox bÉ™nzÉ™yir. ÖlkÉ™ qÉ™rb vÉ™ ÅŸÉ™rq, ÅŸimal vÉ™ cÉ™nub bölgÉ™lÉ™ri arasında körpü rolunu oynayır. 

Qırğız dövlÉ™ti Avropa, Çin, ƏrÉ™b (müsÉ™lman), Ä°ran kimi dörd fÉ™rqli mÉ™dÉ™ni sivilizasiyanın kÉ™siÅŸdiyi bir ölkÉ™ olması sÉ™bÉ™bi ilÉ™ çevik vÉ™ balanslaÅŸdırılımış xarici siyasÉ™t yürüdür. 

Qırğızıstan ilə Çinin SSRİ dövründən qalan sərhəd problemi mövcuddur. 1996-cı ildə Qırğızıstan-Çin Dövlət Sərhədi müqaviləsi və 1997-ci ildə "Sərhəd bölgələrində Silahlı Qüvvələrin qarşılıqlı olaraq azaldılması” haqqında müqavilələr imzalanaraq bu problemlər həll olundu.

1996-cı ildə Şanxay konfransında, beş ölkə Rusiya, Çin, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Tacikistan arasında Sərhəd zonalarında hərbi sahədə təhlükəsizliyin artırılması ilə bağlı tədbirlər haqqında müqavilə imzalandı. Qırğızıstan rəhbərliyi indi də Çinlə əlaqələrini möhkəm tutmağa çalışır...

1998-ci ilin aprel 26-30-da, Qırğızıstan prezidenti ƏsgÉ™r Akayevin, Çin Xalq Respublikasına ikinci rÉ™smi sÉ™fÉ™ri zamanı iki ölkÉ™ arasında iqtisadi-ticarÉ™t É™mÉ™kdaÅŸlığı haqında saziÅŸ imzalandı. Qırğızıstan Respublikası ilÉ™ Çin Xalq Respublikası arasında ƏmÉ™kdaÅŸlıq vÉ™ dostluq É™laqÉ™lÉ™rinin daha da inkiÅŸaf etdirilmÉ™si vÉ™ dÉ™rinləşdirilmÉ™si haqqında BirgÉ™ BÉ™yannamÉ™ hazırlandı. Ayrıca Çin hökumÉ™ti tÉ™rÉ™findÉ™n Qırğızıstana, 5 milyon yüən mÉ™bləğindÉ™ humanitar yardım edilmÉ™si mövzusunda, mÉ™ktub mübadilÉ™si reallaÅŸdırıldı. 

Keçdiyimiz həftə iş ziyarəti üçün Çinin paytaxtı Pekində olan Qırğızıstan prezidenti Almazbəy Atambayev, Çin Dövlət Başçısı Si Cinpin ilə görüşdü. İkitərəfli əməkdaşlığın gücləndirilməsi və birgə layihələrin həyata keçirilməsi kimi təməl mövzuları ələ alan liderlər regional və beynəlxalq mövzularda fikir mübadiləsi apardılar...

TÉ™yyarÉ™ qÉ™zasının bu görüşün üzÉ™rindÉ™n çox qısa bir müddÉ™t sonra reallaÅŸması, tÉ™xribat ehtimalını güclÉ™ndirir. Atlantikçi blok adına Qırğızıstanda icraçı funksiyasını yerinÉ™ yetirÉ™ bilÉ™n FETÖ strukturları  bu nöqteyi-nÉ™zÉ™rdÉ™n diqqÉ™t çəkir.

Türkiyədə hərbi çevriliş hazırlayan FETÖ-nün Qırğızıstandakı fəaliyyətləri, Sovetlər Birliyinin dağılmasının dərhal sonra başlayıb. Təşkilatla əlaqəli olduğu bildirilən Səbat Beynəlxalq Təhsil Qurumları, Qırğızıstan Təhsil Nazirliyi ilə 1992-ci ilin may ayının 2-də əməkdaşlıq razılaşması imzalayıb. Razılaşma nəticəsində Səbat Təhsil Qurumlarına, məktəb açma haqqı verildi. FETÖ əlaqəli təhsil müəssisələrinin ilk məktəbi Bişkekdəki kişi litseyi oldu. Yeni müstəqil ölkənin yaşadığı çətinlikləri və Qırğız xalqının Türkiyəyə olan yaxınlığını istifadə edən FETÖ məktəbləri ölkə daxilində sürətlə yayıldı.

Yeddi bölgədə məktəblər və yurdlar açaraq fəaliyyətlərini davam etdirən Səbat Beynəlxalq Təhsil Qurumlarının nəzdində bu gün, 9 ibtidai və orta məktəb, 16 orta məktəb, “Silk Road” və “Cambridge” adı altında iki beynəlxalq məktəb ilə Beynəlxalq Atatürk Alatoo Universiteti var. Kitablar və jurnallar nəşr olunduğu, konfranslar təşkil edildiyi Səbat Təhsil Təşkilatlarının məktəblərində hər il 10 min şagirdin təhsil aldığı bilinir. FETÖ-yə yaxın bu məktəblərdən məzun olanlar müxtəlif dərnəklər quraraq təşkilatlanmağı bacarıblar.

Səbat Təhsil Təşkilatlarının Qırğızıstanda 100 milyon dolları aşan əmlakının olduğu vurğulanır. Bu təşkilatlarda təxminən 2 min 200 adam çalışır. Qırğızıstanda təşkilata yaxınlığı ilə bilinən məktəblərdən məzunların, dövlətin bütün sahələrində müxtəlif vəzifələrə çəkildiyi diqqət cəlb edir.

TÉ™yyarÉ™ qÉ™zasının ABÅž prezidenti Donald Trampa yaxın Respublikaçı Denni Reberqin, FÉ™tullah GülÉ™nin TürkiyÉ™yÉ™ ekstradisiya edilÉ™cÉ™yi siqnalını verÉ™n bir yazını qÉ™lÉ™mÉ™ almasından sonra reallaÅŸması xüsusilÉ™ düşündürücüdür. 

ABŞ-ın Montana ştatının keçmiş qubernatoru olan Denni Reberq, The Hill qəzeti üçün qələmə aldığı məqalədə, Gülənin deportasiya edilmədiyi müddətcə FETÖ-nün ABŞ-ın da içində olduğu Türkiyə və müttəfiqləri üçün təhdid meydana gətirməyə davam edəcəyini bildirmişdi.

Qırğızıstanın siyasi rəhbərliyi qarşısında güclü müxalifət dayanıb.

Qırğızıstanda vÉ™ziyyÉ™tin olduqca mürÉ™kkÉ™b olduÄŸu da bilinÉ™n bir faktdır. 

Lakin bizə maraqlı gələn bütün bunların əvəzinin Türkiyə üzərindən Çinə kəsilməsidir. Niyəmi? Qırğızıstanda düşən təyyarə, İstanbul mərkəzli 2004-ci ildə qurulan ACT Hava yolları "myCargo" markasıyla yük daşımaları edir. Şirkətin internet saytında yer alan məlumata görə, hissələrinin yüzdə 50,9-u Türk iş adamı Dağlar Çizmeci-nin, yüzdə 49-u isə Çinli HNA şirkətini əlindədir. Çinli HNA qrupu Çinin ən böyük aviasiya və turizm şirkəti sayılır. Şirkət təyyarələrinin texniki baxışını Türkiyədə həyata keçirir.

Türk ÅŸirkÉ™tini özünÉ™ partnyor olaraq qÉ™bul edÉ™n HNA Group Co, Ltd, Çinin dördüncü böyük hava yolu ÅŸirkÉ™ti olan Hainan Airlines'ın tÉ™rkib hissÉ™sindÉ™di. HNA Group, 1993-ci ildÉ™ qurulub. Son iyirmi ildÉ™, Çinin islahatı vÉ™ açılımı qarşısında böyüdü vÉ™ möhkÉ™mlÉ™nirdi. Yerli havaçılıq nÉ™qliyyat operatorundan, turizm, holdinq, sÉ™rmayÉ™, mÉ™ntiqi vÉ™ EcoTech'in nüvÉ™ hissÉ™lÉ™rini É™hatÉ™ edÉ™n bir holdinqÉ™ qÉ™dÉ™r inkiÅŸaf etdirilÉ™n HNA qrupunun çevrÉ™si, Haynan adasından CÉ™nub dÉ™nizinÉ™ qÉ™dÉ™r bütün dünyaya yayılıb. Qrup tÉ™rkibindÉ™ 12 qeydli ÅŸirkÉ™t var. 2015-ci ildÉ™ HNA Group tÉ™xminÉ™n 27 milyard dollarlıq gÉ™lir É™ldÉ™ edib. ÅžirkÉ™tin dünya daxilindÉ™ tÉ™xminÉ™n 200.000 işçisi var. HNA Group, 2015-ci ildÉ™ ilk dÉ™fÉ™ Fortune 500-dÉ™, illik gÉ™liri 25.6 milyard dollarla 464-cü sıraya yüksÉ™lib. 

2015-ci ilin dekabr ayından etibarən HNA Group təxminən 1250 təyyarəlik bir donanmaya sahib olub təxminən 1000 daxili və xarici reysi həyata keçirir.

 ÅžirkÉ™t ildÉ™ 90 milyon sÉ™rniÅŸinÉ™  xidmÉ™t göstÉ™rir. 

Göründüyü kimi, düşən yalnız yük təyyarəsi deyil! Həm Qırğızıstan-Çin əlaqələri həm də Türkiyə-Çin yaxınlaşması da bu təyyarə qəzasına qurban edilmək istənilib. Orta Asiya və Yaxın Şərqdə enerji qaynaqlarından vaz keçməyən Amerikanın bu işdə barmağının olduğunu istisna etmək olmaz. Çinlə Sakit okeanda, Rusiya ilə isə Avropada qarşıdurma hazırlığında olan ABŞ Qırğızıstanda ortaya çıxdı və gücünü göstərdi.