Övladlarımız – bizim gözümüzün işığıdır. Biz yaşlananda da, elə belə olacaq. Onlar öz işıqlı simaları, nuraniyyət və gözəllikləri ilə bizə artıq asan gəlməyən məsələləri bizim üçün aydınladacaq, qaranlıqlarda bizə işıq saçacaqlar.

 

 

Hər bir valideyn övladı yetkinlik dövrünə qədəm qoyduqda çətinliklərlə rastlaşır. Sağlam və təminatlı böyüməsi üçün gecə-gündüz övladı üçün çalışan valideynlər – körpəsinin gecə növbələrini çəkənlər, onlar xəstələnəndə özünə yer tapmayan və çox hallarda onlarla bərabər xəstələnən valideynlər, bu gün-sabah balalarına nə yedizdirəcək deyə özünü olmazın əziyyətlərə salan valideynlər, “ona yaxşı təhsil verə biləcəyəmmi?”, “o, hansı əziyyətləri çəkəcək?” deyə gecə-gündüz düşünməkdən əldən düşən valideynlər – təəssüf ki, bəzən bu “şah” və nəvazişli balaların soyuqqanlı, dinməz, hətta acıdil, yalnız özünü düşünən, valideyninə hörmət qoymayan və onunla hesablaşmaq istəməyən kəsrlərə çevrildiyini görürlər. Onlar övladlarına nəsihət vermək üçün yaxınlaşanda, övladları üçün məntiqli görünən, onları isə dalana dirəyən bir sualla üzləşirlər:

 

- Axı, mən niyə belə olmalıyam?

 

Belə sual edirlər onlar.

 

- Mən olmaq istədiyim kimi olmaq istəyirəm, - belə də cavab əlavə edirlər verdikləri suala.

 

 

 

Valideynin isə bu vəziyyətdə cavabı olmur. Bəlkə onların etdiyi hörmətsizlik valideynin iradəsini iflic edir və danışmağa qoymur. Çünki valideyn belə görməyib və belə vərdiş etməyib.

 

Kiçiklər, böyüklərin dediklərini qəbul etməli və onlara qarşı davranışlarında hədsiz diqqətli olmalıdırlar – bizim dəyərlər sisteminə görə. Yəni bu, bizim bildiyimiz reallıqdır.

 

 

 

Bu reallıqdan o biri reallığa keçid ala bilən və əsl reallıqdan uzaqlaşan balalarımız üçün onların özlərinə məxsus reallıqlarının olması təbii haldır.

 

Ümumiyyətlə isə gənc yaşda insanın səbatsız, dəyişkən durumda olması, haldan-hala düşməsi – çox müşahidə ediləndir ki, bu təbii axar da onların qeyri reallıqlara rahat keçid almasına şərait yaradır.

 

 

 

Bəs gəlin görək, əlimizdə nəyimiz var ki, bu gün bu reallıqda, bu vəziyyətdə uşaqlarımızın suallarına cavab vermək üçün bizə kömək etsin? Hər halda təpkilər və ağır sözlər – seçdiyimiz vasitə olmamalıdır. Elə biz əvvəldən bu yolu tutmadığıımız və övladlarımıza özlərini sərbəst ifadə edə bilmək üçün şərait yaratdığımız üçün, onlar davranış vərdişlərində fərqli, bizim bilmədiyimiz və tanımadığımız şəraitlərdədirlər.

 

 

 

Biz mövzuya dair axtarışlarımızda zamanından və insanlarından asılı olmayaraq, hər kəsin yararlana biləcəyi universal bilgilərərə Həzrət Əlinin (ə) vasitəsi ilə çatırıq.

 

Həzrət Əli (ə) “Nəhcul Bəlağə”də 42-ci xütbədə bütün insanlara müraciət edərək bildirir ki, o, insanlar üçün 2 şeydən hədsiz nigarandır və qorxur.

 

Birincisi, onların nəfslərinə tabe olmasından, öz nəfslərinin ardınca getməsindən və onların uzun ümidlərindən.

 

 

 

İmam (ə) “uzun ümidləri” insanların dünyaya bel bağlaması anlamında izah edir və dünya kimi qısamüddətli bir yerdə yalnız dünyaya yönəlmiş əməllərin, özü də uzun-uzadı, illər boyunca davam edən, bir ömür boyu sürəcək əməllərin insanın aqibətini, yəni axirətini zay edəcəyini bildirir.

 

Yəni təsəvvür edək ki, insan 70 il durmadan gecə-gündüz çalışır və əməyinin müqabilində aldığı maaşı bir günlük əyləncəyə – yəni bu dünyaya sərf edir. (Dünya 70-illik ömrün müqabilində çox qısadır!). Yalnız bu dünya üçün olan əməllər nəhayətdə insana qazanc gətirmir və o, axirət anlamında əliboş, üzü qaradır.

 

 

 

İmamın (ə) haqqında danışdığı ikinci məsələ isə insanın öz nəfsi, yəni öz düşüncə və fikrinin ardınca getməsi məsələsidir ki, burada İmam (ə) bizi böyük bir məsələdən agah edir və bu məsələ – övladlarımızla bölüşəcəyimiz həmin ciddi mövzudur.

 

İmam (ə) buyurur ki, öz nəfsi istəklərinin ardınca gedəndə, həqiqət insanın gözündə korlanır, insan əsl həqiqətdən uzaqlaşır.

 

 

 

Övladlarımızın animasiya və kitablarda, cizgi filmlərində tapdığı və yaşadığı bir dünya, bir həqiqət var, bu həqiqətlər onları formalaşdlrlr və idarə edir, zamanla onlar o həqiqətlərə yaxınlaşır və bizdən uzaqlaşırlar və ən əsası isə – əsl həqiqətdən uzaqlaşırlar.

 

 

 

Uşaqlarımız Uca Allahla bağlı bir həqiqətin üstün həqiqət olmasını bilməli və bu həqiqətə doğru can atmaqdan qafil olmamalıdırlar.

 

Onlarla, onların qəbul etdikləri və dostlaşdıqları film qəhrəmanlarına olan sevgi və hörmətimiz vasitəsi ilə dialoqlar qurmalı və insan davamlı olaraq öz istəyi ardınca olarsa, İlahi həqiqətdən uzaq düşməsi barədə onları məlumatlandırmalıyıq.

 

 

 

Bu məsələnin acı tərəfləri üçün ətrafımızda olan, onların da tanıdıqları və tez-tez gördükləri insanları misal çəkə bilərik ki, onlar öz nəfslərinə uymuşlar və bunun nəticəsi olaraq, ağır və dözülməz hallar yaşamaqdadırlar.

 

 

 

Onların bu sözləri eşidəcəyinə yəqinliyimiz var. Çünki bu söhbətlər fitri dəvətə əsaslanır və onların fitrətinə yaxındır. Bunu etdiyimiz zaman, onların ən azından susaraq bizi dinləyəcəklərini müşahidə etmək mümkündür ki, bu, bizim yaşadığımız ortamda kiçik nailiyyət deyildir. Dinləmə onlarda düşünmə funksiyalarını işə salacaq və onlar bir müddət sonra davranışlarında müsbətliklər nümayiş etdirəcəklər.

 

Təbii ki, bu halın tam uğurlu olması üçün dualarımızı və xeyir əməllərimizi artırmalıyıq.

 

 

Gündəlik 5 namazın mahiyyətini də onlara belə başa salmaq olar: Necə ki müəllim verdiyi tapşırıqlarla bizi elmdə möhkəmləndirir – namaz da bizi hər dəfə nəfsimiz, yəni özümüzlə bağlı əsl həqiqət barəsində zehnli, yaddaşlı və əzmkar edir.

 

 

 

Namazın mexaniki deyil, qılınmağa başlanmazdan əvvəl və onun qılınması müddətincə bu dünyaya haradan gəlməmiz və nəhayətdə hara gedəcəyimiz haqda düşünmə meydanı və ya zamanı olması da onlara mütləq çatdırılmalı və ara-sıra yaddaşlarına salınmalıdır.

 

 

 

Axirət həyatı barədə düşüncə, öz mübhəmlik yükü ilə onları qorxuda bilər, amma bu qorxu da fitri olduğu üçün, onlara gərəklidir. Bu qorxu anlayışı bütün gün ərzində deyil, namaz vaxtlarında – onlar üçün fitrətən ən yaxşı düşünülmüş vaxtda baş çəkəcəkdir.

 

Namaz vasitəsi ilə düşünmə tapşırıqları uşaqları daha intizamlı edə bilər.

 

 

 

Yaşadığımız qeyri-müəyyənlik günlərində uşaqların təbii nizama düşməsi və ümumiyyətlə, həyatları boyunca üzləşə biləcəkləri bütün məsələlərdə onlara əziyyət verəcək yayınmalardan amanda qala bilmişi üçün belə ilahi və ən xeyirli olan nizamdan bəhrələnməsi – fövqəladə dərəcədə mühümdür.

 

 

 

İlahi nizam onları müxtəlif tipli pis vərdişlərdən və depressiv davranışlardan xilas edəcəkdir, özlərinin də tez-tez dedikləri “Sıxıldım” kəlməsini araya gətirən hallar zamanı, onların mobil telefon və ipad-lara deyil, namaz və Allahla ünsiyyətə can atmasına səbəb olacaqdır. Onlar “İlahi düşünmənin” şirinliyini və ləzzətini daddıqca, onu heç bir şeylə əvəz etmək istəməyəcək.

 

Əllahummə salli alə Muhamməd və Ali-Muhəmməd.

 

Ülviyyə Bədəl, "Dəyərlər".